Lizyny - rozpuszczają komórki.
1) Odporność komórkowa zachodzi za pośrednictwem limfocytów T, które po zetknięciu z antygenem uczulają się na niego, namnażają i są zdolne go zwalczać (przeciw grzybom, wirusom, niektórym bakteriom, nieprawidłowym komórkom własnego organizmu oraz przeszczepom).
a) Limfocyt T przy pierwszym zetknięciu z antygenem nie zwalcza go, ale zmianom ulega jego struktura i funkcja;
b) Zaktywizowana komórka może się namnażać i produkować przeciwciała, które gromadzi się w ścianie komórkowej i stanowi stały receptor dla określonego antygenu;
c) Zdolność rozpoznawania antygenu jest przekazywana komórkom potomnym (pamięć immunologiczna);
d) Przy ponownym kontakcie z antygenem, limfocyt wiąże go na swojej powierzchni wytwarza limfokiny, które niszczą komórki zawierające ten antygen;
e) Zawarta w limfokinach limfotoksyna stymuluje do działania limfocyty B, inne składniki zatrzymują makrofagi w miejscu pojawienia się antygenu.
f) Uczulone limfocyty uwolnione z węzłów chłonnych i śledziony mają zdolność odnajdywania antygenów w organizmie.
2) Odpowiedź humoralna przy zakażeniach bakteryjnych i ponownego pojawienia się wirusów polega na ich zwalczaniu przy pomocy przeciwciał wytwarzanych w limfocytach B, a wydzielanych przez plazmocyty.
Odpowiedź humoralna wiąże się z komórkową, bowiem limfocyty T i makrofagi uwalniają substancje stymulują limfocyty B do zmiany blastycznej w plazmocyty, które wydzielają przeciwciała swoiste dla określonego antygenu.