M009

. . i_______ ,____._t........, „„.VI.; wrj>> IIIVlim.ll Mil ncliuliui;, UMCS W SCKUlHlilCIl, il UlUgOM

statku między pionami w metrach. W celu zabezpieczenia materiału badawczego wskazane jest możliwie częste wykonywanie odczytów zmian kursu i sporządzenie wykresu krzywią kursowej.

Wykorzystanie próby wężowej do manewru wymijania niebezpieczeństwa (p. 5.1.5) wymaga, z uwagi na wykonane już badania [13], zastosowania wychyleń steru 20° i zmian kursu 10°. Próba obejmuje przede wszystkim drogę statku wykonaną w efekcie pierwszego wychylenia steru w prawo, a więc część pomijaną podczas zwykłej próby wężowej. Po miarem czasu za pomocą sekundomierza należy objąć wielkości (rys. 5.1): t_a — czas zmiany kursu o 10° w prawo,

(_b — czas wstrzymania zwrotu w prawo, t_c — całkowity czas manewru.

Obserwacja zmian kursu umożliwia wyznaczenie kąta bezwładności sterowej \|/. Określenie pozycji statku - przy zastosowaniu jednej z dwóch metod wymienionych w p. 9.2 w momencie rozpoczęcia próby i w momencie wstrzymania zwrotu w prawo pozwala graficznie określić wielkość przesunięcia bocznego r. Wyniki pomiarów można porównać z danymi na rys. 5.4+5.8.

9.7.2. Próba spiralna

Próbę spiralną wykonuje się prawie wyłącznie podczas badań modelowych, chociaż można w praktyce spotkać się z zastosowaniem jej w warunkach rzeczywistych [31, 165], Możliwe jest wykonywanie jej przy dowolnej prędkości początkowej [165], jednak zaleca się stosowanie prędkości CN [92,93,132,168]. W zakresie maksymalnej wielkości stosowanych kątów wychylenia steru dopuszczalne jest użycie 20° [165, 168], chociaż właściwsze jest przyjęcie maksymalnego wychylenia steru na burtę [31,92,93, 132]. Wykonanie próby przebiega następująco [92, 93, 132, 165, 168, 197]:

—    na statku podążającym prędkością CN-morska i ustalonym kursem wykłada się ster maksymalnie na prawą burtę;

—    po wejściu statku w fazę cyrkulacji ustalonej, a więc po zwrocie o 40+160° (p. 5.2.1), dokonuje się pomiaru prędkości kątowej;

—    wejście statku w ustaloną fazę cyrkulacji należy ocenić odnotowując wskazania kursu na żyrokompasie w odstępach 10 lub 20 sekund; stała wielkość zmiany kursu w przyjętym okresie obserwacji jest dowodem osiągnięcia fazy cyrkulacji ustalonej;

—    pomiar prędkości kątowej dokonuje się odnotowując wielkość zmiany kursu w przyjętym okresie obserwacji, który powinien wynosić 30 s na statkach małych oraz 60 s na statkach dużych; odnotowana wielkość zmiany kursu podzielona odpowiednio przez 30 lub 60 daje prędkość kątową wyrażoną w stopniach na sekundę;

—    zastosowanie instrumentu wskazującego aktualną prędkość kątową ułatwia wydatnie ocenę osiągnięcia fazy cyrkulacji ustalonej i umożliwia bezpośredni odczyt aktualnej prędkości kątowej;

—    po dokonaniu pierwszego pomiaru prędkości kątowej zmniejsza się kąt wychylenia steru do 30° na prawą burtę i po ponownym wejściu w fazę cyrkulacji ustalonej określa nową prędkość kątową;

—    w dalszym ciągu próby zmniejsza się kolejno kąt wychylenia steru w prawo do 25,20,

nc jest zastosowanie wychyleń steru 10, 6 i 3° w miejsce wicikosci w.™., przednio dla tego przedziału kątowego;

pomiar wykonuje się także dla steru w położeniu środkowym, po czym kolejno wyeliy la się Sterna lewą burtę stopniowo zwiększając kąty tak, jak zastosowano to poprzednie dla burty prawej;

—    zwiększenie dokładności wyników próby, w szczególności na jednostkach kursowi niestatecznych, wymaga kontynuowania próby od krańcowego wychylenia steru na burcii lewej poprzez wszystkie położenia pośrednie aż do krańcowego wychylenia steru ni burcie prawej;

—    wyniki pomiarów nanosi się na zestaw współrzędnych sporządzonych według wskaza rys. 5.2; połączenie punktów obserwacji umożliwia wykreślenie krzywej.

Dobre wyniki próby uzyskuje sięjedynie przy pomyślnych warunkach hydrometeorolc gicznych, ponieważ przy małych kątach wychylenia steru słabe nawet wiatry lub falowali decydować mogą o zmianach prędkości kątowej, a nawet o zmianie kierunku zwrotu [ 132 Uważa się także, iż dokładność wyników wzrasta przy załadowaniu statku ładunkiem jedni rodnym [165] (p. 5.3.2).

9.7.3.    Odwrócona próba spiralna

Zgodnie ze wskazaniami p. 5.1.3, zastosowanie tej próby uwarunkowane jest posini niem żyroskopowego miernika prędkości kątowej statku. Zakładając kolejne wielkości prę kości kątowej i rozpoczynając od wartości największych, ustala się w trakcie próby od| wiadające im kąty wychylenia steru. Wyniki obserwacji naniesione na układ współrzędny* jak na rys. 5.2, umożliwiają wyznaczenie krzywej. Wpływ warunków hydrometeorologu /n> i załadowania statku jest równie znaczny, jak dla zwykłej próby spiralnej. Wykonywa próby w warunkach rzeczywistych jest równie rzadkie, jak zwykłej próby spiralnej.

9.7.4.    Próba wstrzymania cyrkulacji

Próbę przeprowadza się dla prędkości CN-morska [132], Jako kąt wychylenia st zastosować można 25° [168] lub położenie skrajne na burcie [132], Z uwagi na porównyv ność wyników próby oraz różne spotykane w praktyce wielkości kątów maksymalnych chyleń steru słuszniejsze wydaje się zastosowanie kąta 25°, który jest dostępny na ws/ kich zwykłych, morskich statkach handlowych. Na statku podążającym prędkością CN ino oraz ustalonym kursem wychyla się ster w prawo o kąt 25°. Po wejściu w fazę cyrku ustalonej należy ster przełożyć w położenie środkowe i rozpocząć pomiar czasu za pon sekundomierza oraz pomiary prędkości kątowej. Zarówno wejście w fazę cyrkulacji us' nej jak i pomiary prędkości kątowej wykonuje się tak samo jak podczas próby spiri (p. 9.7.2). Zastosowanie żyroskopowego miernika prędkości kątowej znakomicie ułatw zadanie. Moment zakończenia próby wskazany jest stwierdzeniem ustalonej prędkości I wej. Wyniki pomiarów nanosi się na zestaw współrzędnych sporządzonych według wsk rys. 5.3. Próby powtarza się dla wyłożenia steru w lewo. Warunkiem powodzenia prób; bezwietrzna pogoda.