n (142)

230

Na pierwszy ślad natrafiamy w protokole V posiedzenia pełnomocników ośmiu mocarstw z 9 grudnia 1814 r., który zawiera następującą wzmiankę:

„Codo trzociej propozycji, złożonej przez księcia Talleyranda [podkr. S. N.J, w sprawie precedcncji pomiędzy dworami oraz wszystkiego tego, co stąd wypływa, zostało uznane, że jest to zagadnienie o znaczeniu ogólnym, i wobec tego postanowiono powołać złożoną z ośmiu członków komisję aby rozważyć to zagadnienie, a następnie złożyć sprawozdanie na zebraniu pełnomocników”³⁵.

W liście z 14 grudnia 1814 r.³⁶ Talleyrand komunikuje ministrowi Jaucourt, że na posiedzeniu tym „pełnomocnik francuski” [z protokółu wiemy, że był to sam Talleyrand] zaproponował utworzenie trzech nowych komisji: dla spraw żeglugi na rzekach o znaczeniu międzynarodowym, dla dyskusji nad zniesieniem niewolnictwa, wreszcie zaś „dla uregulowania rang i precedcncji koron [podkr. S.N.] oraz wszystkiego tego, co stąd wypływa”. Mowa dalej o wydelegowaniu do tej komisji hrabiego de La Tour du Pin³⁷.

W liście osobistym do Ludwika XVIII z 20 grudnia³⁸ donosi nadto Talleyrand: „Komisja do spraw precedencji, do której wyznaczyłem pana dc La Tour du Pin, któremu dałem instrukcje zgodne z tymi, jakie w tym przedmiocie ustaliła Wasza Królewska Mość [podkr. S.N.], będzie prawdopodobnie w możności złożyć swoje sprawozdanie za jakie 10—12 dni”.

W komisji Anglię reprezentował lord Cathcart, Austrię — baron Wessenberg, Prusy — baron Humboldt, Rosję — hrabia Stackelberg. Tylko z ramienia mniejszych delegacji wystąpili ich szefowie: Portugalczyk hrabia Palmella, Szwed hrabia Loewenhielra, wreszcie Hiszpan Pedro Gomez Labrador, jedyny bez tytułu arystokratycznego. Komisja odbyła cztery posiedzenia: 16, 24, 27 i 30 grudnia 1814 r³⁹. Na przewodniczącego wybrany został w drodze losowania Labrador, a funkcje referenta objął La Tour du Pin. Projekt regulaminu przedłożył on już na drugim posiedzeniu. Cathcart zgłosił zastrzeżenie do jednego z artykułów. Projekt przyjęto na czwartym posiedzeniu jednomyślnie.

Porównując dwanaście artykułów projektu z późniejszym ostatecznym tekstem, można stwierdzić, że w takim samym brzmieniu figurowały tu już postanowienia, które następnie stały się artykułami 2, 3, 5⁴⁰ i 6⁴¹. Nieznacznie różny był artykuł 1: klasa druga obejmowała tylko „posłów (envoyćs)”, brak było jeszcze wzmianki o „ministrach i innych”.

³⁵    Kliiber AWC, Vm, 98-99.

³⁶    Talleyrand MPT, H, 519-520.

³⁷    Fredćric-Sćraphin comte (tak we wszystkich aktach kongresu, później został markizem) de La Tour du Pin-Gouvemct, 1759-1837, trzeci z rzędu wśród wymienionych w komparycji Aktu końcowego pełnomocników francuskich (przed nim: Talleyrand i Dalberg, po nim: AJexis de Noail-les), miał za sobą karierę wojskową i administracyjną. Ambasadorem (kolejno w Hadze i Turynie) był po kongresie, do r. 1820 (La Grandę Encyclopidie, XXXI, 225; Larousse du XX^e siłcle, IV, 359).

³⁸    MPT, n, 535; CIPT, 192.    ³⁹ Kongressakten, Kart. 1 (alt Fz. 1).

⁴⁰ W projekcie: art. 7.    ⁴¹ W projekcie: art. 8.

49. Sala konferencyjna pałacu kanclerskiego w Wiedniu, Ballhausplatz 2, w której dn. 9 czerwca 1815 r. został

podpisany Akt końcowy kongresu wiedeńskiego

/