Obraz042

wania, a także budowania relacji pomocowej oraz właściwym działanierr samym w sobie, działaniem które ma istotny wpływ na klienta. Od tegoj w jaki sposób go przeprowadzimy, zależy w dużej mierze efektywność na-| szych oddziaływań oraz jakość współpracy z klientem.

1. Praca Socjalna Skoncentrowana na Rozwiązaniach - uwagi

terminologiczne

Zestawiając charakterystykę pracy socjalnej oraz modelu Podejścia Skon! centrowanego na Rozwiązaniach można zauważyć określone podobieństw| tych idei. Dotyczą one przede wszystkim celów formułowanych w postą lepszego przystosowania, czy społecznego funkcjonowania, klientów, ja i pragmatyzmu, który szczególnie podkreśla się zarówno w pracy socjalne! jak i PSR. Tym, co jednak zasadniczo różni te obszary w praktyce, to sposói ich realizacji. Jak przytacza L. Miś „różnice istnieją w zakresie metody, nieważ zwolennicy konstruktywizmu (czytaj: TSR/PSR - J. Sz.) 1 danych indukcyjnych, ufają umiejętności myślenia refleksyjnego oraz kod centrują się na interakcji, zaś pracownicy socjalni posługują się urzędów środkami obserwacji, oceny i ewaluacji oraz angażują swoją osoba' w oddziaływania socjalne” [Miś 2008, s. 34]. W Pracy Socjalnej SkoncentrJ wanej na Rozwiązaniach, pracownik socjalny zamiast diagnozowania żaba rżeń i stawiania hipotez na temat przyczyn problemów klienta, usta] i podtrzymuje w rozmowie z nim dialog na temat tego, na czym ma pojeg ewentualna zmiana w życiu klienta, jak ona na niego wpłynie. Cały \ tym pozostaje skupiony na sukcesywnym odkrywaniu zasobów oraz 1 tencji klienta.

W polskim piśmiennictwie termin „praca socjalna skoncentrowana rozwiązaniach” po raz pierwszy pojawił się za sprawą T. Świtka, który zÓ fmiował go właśnie jako „metodę wspierającą proces wzajemnego dialojj i współpracy pomiędzy klientem a pracownikiem socjalnym zarówno w sy acjach udzielania pomocy, jak i podejmowania interwencji w sytuacjach ł zysowych” [Świtek 2007, s. 72]. W moim przekonaniu Podejście Skoncd trowane na Rozwiązaniach jest praktyczną egzemplifikacją, przełożeniem i język praktyki podstawowych idei zawiązanych z istotą pracy socjalnd wzmacniania sił społecznych, szacunku dla ludzi, uznania autonomicznej statusu jednostek, wiary w możliwości ludzkie, współuczestnictwa i podmi! towości klientów, itp. [zob. Olubiński 2004, s. 145-152]. Zasadność posług wania się terminem Praca Socjalna Skoncentrowana na Rozwiązaniach p! twierdzają także liczne doświadczenia zagraniczne znajdujące odzwiercii dlenie w różnych opracowaniach i publikacjach naukowych takich autorói jak: J. Wheeler, P. De Jong, J. Walch, L. Miller, czy A. MacDonald [zóT

m.in.: Wheeler 2005; Walch 2009; Miller 2006]. Przykładowo J. Wheeler uznaje przydatność tego podejścia zarówno w trakcie wywiadów środowiskowych, jak i pracy w ośrodkach pomocy społecznej. Jego zdaniem, „(...) dzięki temu modelowi pracownik socjalny uwzględnia kontekst, w którym żyją beneficjenci usług, ich złożoność i różnice między nim a kontekstem, w którym żyje pracownik socjalny. Wykorzystuje ich mocne strony oraz plany dotyczące ich życia. Dzięki temu usługi te mogą być bardziej dopasowane do potrzeb klientów. Poza tym PSR daje możliwość..współpracy z klientem pomocy społecznej, zmniejszenia jego niechęci do zmiany, oporu” [za.: Kra-siejko 2010, s. 165].

2. Rodzaje relacji pomocowych

Z punktu widzenia skuteczności oferowanej pomocy ważny jest rodzaj oraz jakość samej relacji, jaka powstaje pomiędzy pracownikiem socjalnym a jego klientem. Znaczenie związku klienta z pomagaczem, pomimo że podkreślane zarówno przez teoretyków, jak i praktyków, bywa różnie interpretowane [zob. Egan 2002, s. 74]. W myśl niektórych szkół psychoterapeutycznych, np. psychoanalitycznej, czy psy chody namicznej, tzw. sojusz, zwany także przymierzem terapeutycznym, jest kluczowy i warunkuje proces samej zmiany. W innych, przykładowo w terapii humanistycznej C. Rogersa, Jakość związku z uwzględnieniem nieuwarunkowanego, pozytywnego nastawienia, odpowiedniej empatii i szczerości proponowanych przez pomagającego i odbieranych przez klienta, jest zarówno konieczna, jak i wystarczająca dla postępu procesu terapii” [ibid., s. 74]. W tym ostatnim nurcie jakość związku jest zarówno środkiem, jak i celem samym w sobie, związanym ze zmianą.

Przymierze rozumiane jako współpraca pomagacza z klientem* oparta, na porozumieniu dotyczącym celów i zadań procesu pomocy oraz na tworzeniu więzi wydaje się być niezwykle istotne, a dbałość o tę relację jest jednym z najważniejszych zadań, a zarazem wyzwań, jakie stoją przed pracownikiem socjalnym. W takim ujęciu „pomoc, to nie jest coś, co pomagający robi z klientami, to raczej proces, w którym pomagający i klient pracują ..współ-ⁿie” [ibid., s. 76]. Akcentowanie interaktywnego charakteru procesu pomocy za sprawą podkreślania znaczenia relacji wskazuje na podmiotowość obu stron relacji oraz rozkład odpowiedzialności za jego przebieg i wynik [Berg, Miller 2000, s. 43]. Przyczyn ewentualnych niepowodzeń upatruje się więc ⁿ'e tylko w osobie klienta, przykładowo tłumacząc to brakiem, bądź ograni-ezonąjego motywacją, niedostrzeganiem problemu, brakiem akceptacji swo-J^ego problemu, nieprzestrzeganiem słusznych zaleceń, itp. Bierze się pod ^Uvvagę również to, co robi sam pomagacz, jego elastyczność i kompetencje