Obraz081

robić? Czy badania wykonane przez samego realizatora oddziaływań będą wiarygodne? Poza tym, żeby badać jakąś nową jakość rozwiązania, trzeba uprzednio zadbać o jego krystalizację i „okrzepnięcie”. Z tych zapewne m.in. powodów dotychczas w tym obszarze w Polsce nie podejmowano znaczących prób badań ewaluacyjnych dotyczących praktycznego zastosowania TSR/PSR, a tym bardziej Pracy Socjalnej Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Wyjątkami są badania przeprowadzone przez A. Opolską w 2006 roku wśród pracowników socjalnych stosujących w swojej pracy to podejście oraz badania zrealizowane przez I. Krasiejko dotyczące skuteczności oddziaływań asystenta rodzinnego [zob.: Opolska 2008; Krasiejko 2010]. Przyjęte przez nie założenia wydają się być jednak co najmniej dyskusyjne pod względem metodologicznym i rzutują na możliwość ich uogólniania. Pierwsza z wymienionych Autorek skupiona raczej była na poszukiwaniu odpowiedzi o możliwości stosowania PSR w pracy socjalnej, a nie na badaniu jej jakości, efektywności. W drugim przypadku Autorka pozytywnie ocenia skuteczność działań asystentów rodzinnych pracujących w oparciu o Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach. Wśród przebadanych 23 rodzin, które uczestniczyły w projekcie, znaczące zmiany nastąpiły w takich obszarach jak: rozwój osobisty klientów, realizacja zaległych spraw urzędowych, pozyskanie zatrudnienia, uzupełnienie wykształcenia oraz rozwój ich umiejętności wychowawczych [ibid., s. 262-290].

Znacznie bogatsza jest literatura obcojęzyczna, szczególnie zaś anglojęzyczna, w której możemy odnaleźć interesujące przykłady badań i potwierdzenie efektywności modelu PSR. Wyniki owych badań najszerzej prezentuje i analizuje A. Macdonald ze Szkocji [por. Macdonald 2007]. Przywołuje on m.in. badania P. Sundmanna przeprowadzone w 1997 roku w Finlandii, który badał pracowników socjalnych pracujących w oparciu o PSR i porównał ich wyniki z grupą kontrolną, która nie przeszła tego typu szkolenia. Okazało się, że rezultaty pracy tych grup różnią się na korzyść przeszkolonych pracowników. Ich klienci m.in. wyrażali się o nich bardziej pozytywnie, byli bardziej skoncentrowani na swoich celach, podobnie zresztą jak sami pracownicy socjalni [ibid., s. 99].

Alasdair Macdonald opisuje także wyniki swoich własnych badań, jakie przeprowadził w latach 1994-2005, potwierdzające tezę o skuteczności Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach. Jak stwierdził Autor, interesującą kwestią była konstatacja, iż w odróżnieniu od innych nurtów terapeutycznych i podejść pomocowych w badaniach tych nie potwierdzono zróżnicowania efektywności oddziaływań w zależności od statusu socjoekonomicznego klientów [ibid., s. 102]. Komentując te wyniki z punktu widzenia ich możliwej ekstrapolacji na obszar pracy socjalnej w Polsce L. Miś stwierdza, iż model „TSR szczególnie nadaje się w pracy z klientami pomocy spo-lecznej, osobami pochodzącymi z niższych warstw społecznych, które nie są młode, atrakcyjne, biegłe w wymowie, inteligentne czy uspołecznione” [por. Miś 2008, s. 20]. Argumentu tego nie sposób pominąć poszukując innowacyjnych metod pracy socjalnej.

Wyniki kilku znaczących badań można także odnaleźć w publikacji I. K. Berg i P. De Jonga [zob. Berg, De Jong 2007]. Większość z nich brzmi optymistycznie i zachęca do rozwijania praktycznych zastosowań tego sposobu pracy, także w obszarze pomocy społecznej i pracy socjalnej.

Podsumowanie

Jak wynika pośrednio z krótkiego omówienia zaprezentowanego powyżej, Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach znajduje zastosowanie w wielu obszarach praktyki. Założenia im przyświecające mogą być stosowane zarówno w odniesieniu do pojedynczych klientów, rodzin, jak i określonych grup. W literaturze przedmiotu, jak i w praktyce można odnaleźć liczne przykłady spożytkowania tego sposobu myślenia w szukaniu rozwiązań różnego rodzaju problemów klinicznych, takich jak uzależnienia chemiczne, przemoc domowa, zaburzenia odżywiania, wykorzystywanie seksualne, itp. PSR stosowane jest nie tylko w terapii, ale także w poradnictwie, profilaktyce, edukacji, pracy socjalnej, itp. Innym ważnym obszarem aplikacji tego sposobu pracy pozostaje budowanie zespołów pracowniczych i zarządzanie nimi oraz instytucjami, w ramach których one funkcjonują. Dotyczy to sfery biznesu, ale także organizacji i instytucji z obszaru pomocy społecznej. Naturalną wydaje się także możliwość wykorzystania tej metody na poziomie wyższym, czyli planowania i organizacji zmiany społecznej. Tak więc Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach prezentuje walory, które odnosząc się do tradycyjnego podziału metodyki pracy socjalnej możemy spożytkować w ramach pracy z indywidualnym przypadkiem, grupą oraz społecznością lokalną.

161