Obraz12

MECHANIZM PRZENIKANIA PYŁÓW DO ORGANIZMU

Skuteczność osadzana się pyłów w każdym z tych obszarów zależy od:

•    wymiarów cząstek pyłów,

•    rozmiarów dróg oddechowych.

•    częstotliwości i gwałtowności oddychania

Drogi oddechowe stanowią naturalny fiłtr, którego sprawność małeje ze spadkiem średnicy

Średnica zastępcza ziarna pyłu

średnica kuli o gęstości równej gęstości danego pyłu. której prędkość opadania w nieruchomym powietrzu jest równa prędkości opadania danego ziarna pyłu

u

średnica aerodynamiczna cząstki pyłu		Średnica projekcyjna
średnica kuli o gęstości 1 g/cm^3 (1000		średnica koła. którego powierzchnia jest
kg/m^3) i takiej samej prędkości opadania		równa powierzchni rzutu cząstki na
w nieruchomym powietrzu, jak prędkość		płaszczyznę obserwacji
opadania danej cząstki if		X

Podział aerozoli ze względu na wielkość cząstek

•    Frakcja PM2.5 - wszystkie cząstki o wielkości 2.5 pm lub mniejsze

•    Frakcja PM 10 - wszystkie cząstki o wielkości 10 pm lub mniejsze

Rozmiar (przekrój) dróg oddechowych

PARAMETRY PYŁÓW WPŁYWAJĄCE NA ICH SZKODLIWOŚĆ

•    średnica cząstek

•    skład chemiczny - decyduje o rodzaju szkodliwego działania

•    struktura krystaliczna - wzmaga szkodliwość pyłu krzemionkowego i pyłów krzemianowych

•    kształt - włókniste cząstki azbestu i szkła są bardziej szkodliwe

•    ostrość krawędzi ziaren - zwiększa intensywność działania drażniącego

•    rozpuszczalność w płynach ustrojowych - zwiększa

intensywność działania pyłów toksycznych    »

Średnica cząstek

•    Frakcja wdychana - cząstki do ok. 100 pm (0.1 mm).

♦    Nos (z włosami). Jama ustna, gardło I krtart (wszystko pokryte śluzem) - zatrzymywane I usuwane są cząstki o średnicach > ofc 30 pm (mechanizm inercyjny, bezwładnościowy)

<• Obszar tchawłczno-oskrzelowy - tam przedostaje się tzw, frakcja płucna pyłu o średnicy do ok. 20 pm • osadza s*ę najpienw na zasadzie inercji, a niżej sedymentacji i dyfuzji Nabłonek migawkowy* (odruch wyrzutu zwrotnego) przenoś- cząstki w ciągu godzin w kierunku krtani

<• Obszar wymiany gazowej - osadzanie tzw cząślek respirabilnych. o max średnicach 5*10 pm. przez sedymentację i dyfuzję. Usuwane są b powoli z półokresem oo najmniej miesiąca (dodatkowo aktywność fizykochemiczna I biologiczna drobniejszych cząstek jest większa)

a»