Obraz5

pretacji czyni odniesienie utworu do sytuacji H powstania, oczekiwań i nawyków pierwotnych

^Gadamer odrzuca oba te modele — zarówn.. chologiczny, jak i historyczny. Przede w.sz> kwestionuje on samą możliwość rekonstrukcji , nia z przeszłości. Jego zdaniem, nie jest możliw tworzenie pierwotnych okoliczności powstania i samego procesu twórczego, a tym samym i pi i _nego znaczenia tekstu — zarówno znaczenia w s< ■ r..^;H psychologicznym (intencji autora), jak i znacz jakie mfal on dla pierwotnego odbiorcy. Zrekom .owany oryginał nie jest już oryginałem; rekonstr zawsze zawiera w sobie alienację, którą próbuje zwyciężyć. Tekst pochodzący z odległej tradycji, tany współcześnie, nieuchronnie zerwał więzi ląc/ go z jego pierwotnym światem. Dla Gadaniem . rwana z pierwotnego świata tradycja różni się siebie i tylko reprezentuje to, cżym kiedyś ir A jednak jest to jej własna autoreprezentacja [...] stępniająca nam przeszłość. Przeszłość żyje tylko teraźniejszości i tak. jak jest reprezentowana.” * Znaczenie tekstu stanowi więc reprezentację nr szłości w teraźniejszości. Gadamer powiada, że zad. niem hermeneutyki jest rozumieć sam tekst, a : autora czy pierwotnego odbiorcę. To „rzeczywiste czenie tekstu" nie zależy od indywidualności aut czy swoistości sytuacji odbiorczej, jaka określała sens dla pierwotnego odbiorcy; jest ono na tom zawsze w części zdeterminowane przez historie sytuację interpretującego i tym samym przez car procesu historycznego. „Nie czasem, lecz zawsze z czenie tekstu wykracza poza znaczenie, jakie miał i dla swego autora. Dlatego rozumienie nie jest te U rekonstrukcją, lecz także wytwarzaniem ” ¹⁰

*ow3w£<: ^lekst Pochodzący z przeszłości zainn resowam jesteśmy me jego autorem — jednostka i

rs- -^tego’ ^c°^ickstg»osi 7a_k «L ,.

toGadamer, „tekst me jest rozumiany jako ekspresy.

Tmt Sd^W2Sh5uŁ 2₀^Q,iamer'^s ^rmcneutlcs. _{A Reaillnu} , Gadamor. Truth and Method..., 5. 264.

•_a lecz brany serio w jego roszczeniu do prawdy”.^{1 2} T aktować serio roszczenie tekstu do prawdy, to tyle

I    wierzyć, że może nam on mieć coś do powiedzenia. ^c będzie ważne dla nas. To zezwolić na to. by tekst a₀ nas przemówił.

Ąby jednak to było możliwe, aby tekst z przeszłości _flógl do nas przemówić, musimy go odnieść do naszego świata i naszego historycznego horyzontu. Musimy zawiesić nasze własne przesądy i uprzedzenia i przyjąć postawę otwartą wobec płynącego z tekstu przesłania; musimy być zdolni do konfrontacji naszych własnych przeświadczeń z przeświadczeniami, jakie zawiera tekst.

Taka postawa, w przeciwieństwie do interpretacji historycznej, zmierzającej do rekonstrukcji pierwotnego znaczenia, bierze pod uwagę nie tylko historyczność tekstu, lecz także historyczność interpretującego. Dopiero przyjęcie takiej postawy pozwala zrozumieć, że „prawdziwie historyczny przedmiot nie jest w ogóle przedmiotem [...], lecz relacją łączącą rzeczywistość historii z rzeczywistością historycznego rozumienia".²

Inaczej mówiąc, kiedy interpretujemy świadectwa z przeszłości, interesują nas nie tyle fakty historyczne, co ich znaczenie dla nas. Świadomość skutków zdarzeń historycznych jest świadomością sytuacji historycznej określającej naszą interpretację: jesteśmy bowiem sami zanurzeni w historii i nie możemy mieć o przeszłości wiedzy obiektywnej. Ujmujemy ją zawsze — świadomie lub nie — z perspektywy naszego własnego historycznego horyzontu. Horyzont ten — w postaci wnoszonych do interpretacji założeń i uprzedzeń — obecny jest więc także w interpretacji rekonstruującej, tyle że w tej postawie w ogóle go sobie nie uświadamiamy: wydaje nam się, że interpretujemy tekst z pozycji neutralnej, ponadhistorycznej. Jak określa to Gadamer, w interpretacji nastawionej na rekonstrukcję teraźniejszość zostaje zdogmatyzowana i postawiona ponad wszelką wątpliwość. Zakładamy tu z góry naszą przewagę nad tekstem: zakładamy, że nie ma on nam nic do powiedzenia. Rekonstruując tekst, tj. odnosząc

1

^II    Tamże, s. 264.

2

Tamże, s. 267.

— Hermeneutyka...    161