Obraz4

'i • I I >as/ykowr»k.i ).ik«»śc /yi i.i w |hi sjuklywk (K il.igogii /iu |

dokonywania samodzielnych wyborów, które będą w przyszłości okreśku człowieka i jego życie. Towarzyszy jej zdolność do syntetycznego ujmowa nia różnych elementów jego życia oraz wybór perspektywy życiowej. Wy stępuje ona w trzech formach, do których należą: aktywny charakter pro cesów psychicznych, które raz rozpoczęte same się podtrzymują, stanowią pewnego rodzaju wewnętrzną sterowność człowieka; mniej lub bardzu i świadomy wybór systemów poznawczych, które człowiek przekształca tworzy, pośrednio kreując również siebie; oraz wybór wartości wyzwala jących uczuciowo-intełeklualnc procesy psychiczne (będący równocześnie wyborem określonego „ja dla wartości”, a więc i aktem samokreacji) (Ada mieć, 1988, s. 15). Do wystąpienia motywacji potrzebne są określone wa runki: czynniki, które zainicjują działania wartościowe dla jednostki oraz warunki zewnętrzne, które umożliwią realizację tych działań.

Według J. Koziełeckiego, niezbędnym warunkiem uruchomienia dane go działania jest powstanie rozbieżności pomiędzy pożądanym stanem rz< czy a stanem obecnym. Stan pożądany (w zależności od rodzaju motywacii nazywany standardem zachowania lub poziomem aspiracji) określa zakres wartości materialnych lub symbolicznych, które człowiek zamierza osiąg nąć, zaś stan obecny oznacza dobra, którymi on rzeczywiście dysponuje. Jeżeli powstaje rozbieżność pomiędzy standardem zachowania a stanem obecnym, czyli w wypadku deficytu wartości, rodzi się napięcie motywa cyjne, które uruchamia działanie kierunkowe. Człowiek posiadający oko ślone potrzeby i określoną motywację dąży do wartości, które są dla niego atrakcyjne, i podejmuje decyzję o ich realizacji. Formułuje oczekiwania, /i działanie zakończy się powodzeniem (Koziclecki, 1996, s. 69-70, 77).

Ocena jakości życia, która powstaje w wyniku przeżyć, doznań, sądów i przekonań człowieka, wydaje się nierozerwalnym czynnikiem jego mot\ wacji. Jednocześnie powstanie motywu jest uwarunkowane stopniem zado wolenia z ogólnej jakości życia (w tym z jakości cząstkowych), pewnych kl.r zdarzeń czy poszczególnych sytuacji w życiu (zob. Krajeńska-Zięba, 199 s. .18), co również stanowi źródło motywacji. Sytuacja zewnętrzna, któi.i przyczyni się do niskiej oceny, będzie stanowić impuls do dokonania zmia

nymi działaniami; projekt życiu oznaczający laki rotl/ai pcr.pi ki y wy, który rzlowiil *li« o urzeczywistnić za pomocą intencjonalnych działań lut> roil/ai poi Im *vy (aki opluwam |

I afimiowancj), którą . zlowick przewiduje w danym pr/clm jpi wlano • li .1 inlaó I <n|i Adnmli.

I ‘>HH, H. 17, -Id II).

ny ii.i lepszo, na przykład: motywom podjęcia dodatkowej pracy będzie zła nymncj.i finansowa rodziny, jeżeli ocena la będzie niska w wyniku wyślę powania wewnętrznych problemów, wówczas wystąpi motywacja do pracy . /łowicka nad sobą. Przykładem takiej sytuacji może być konsekwentne kształtowanie własnych umiejętności komunikacyjnych, aby pozostawać u pi a widłowych relacjach ze środowiskiem. Jak już wspomniano wyżej, l<a runek i siła motywacji będą zależały od atrakcyjności celu (np. ciekawi liid/ie, o takich samych zainteresowaniach, pasjach), od stopnia wcwnęlrz-iii co przekonania, czy możliwe jest jego osiągnięcie (np. zależy mi, aby być ■ /lonkicm tej grupy). Jeżeli ocena atrakcyjności celu okaże się dla człowieka mało ważna, może nastąpić utrata motywacji, czyli rezygnacja z działania. U sytuacji gdy będzie ona dla niego ważna, a stopień trudności działania |n,d/ic możliwy do pokonania, to prawdopodobnie podejmie on wysiłek

.....demizacji tej sfery życia, która ma według niego zasadnicze znaczenia

dl.i zadowolenia i satysfakcji.

< >eena jakości życia stanowi bardzo złożone i trudne do szczegółowego u \ i.lśnienia zagadnienie nie tylko o randze społecznej, ale i indywidualnej, , d\ i,mowiproblemkażdegoczłowieka.Rodzajtcjoccny(pouwzględnieniu u i. lii czynników obiektywnych) w głównej mierze zależy od wewnętrznych do/nań, przeżyć i sądów człowieka. Nadawanie życiu odpowiedniej jakości i t u i miku to wynik wszelkich jego działań, gdyż

I | żyi u nic ma innego znaczenia poza tym, jakie nadaje mu człowiek, rozwijając l uzewnętrzniając swoje możliwości [...] (Fromm, 1999, s. 43-44).

Podstawowym zadaniem człowieka jest świadome kie-iow,inie własnym rozwojem i życiem. Jego realizacji sprzyja l m/ii.iwanie siebie poprzez, odkrywanie podświadomych i nieświadomych moi \ u ai. ji, upodobań, swoistych dla siebie sposobów funkcjonowania emo-maimy,o. podobnie jak uświadamianie sobie własnej hierarchii wartości pi \ ■ vn lęku, źródeł agresji, jak również dążeń i sfer pożądania (zob. Kofta, l'> ’ s ' I '(10). /„ulanie to warto podjąć, by nauczyć się samokontroli działań i osiągnąć satysfakcję z życia, ponieważ, jak pisze M. de Montaigne,

nr m i uli mwnle pięknego i godnego, mz należycie spełniać swą rolę człowieka;

nil I. / ule lila Wiedzy lat liuiliicj. |al< mz........ dobrze i wedle natury przeżyć to

Zyt li (tle Monlillgne, 198*1, t I.¹.')