Obraz2

124 W. Kotarba

wielu obszarach techniki i technologii. Udzielane dzięki niemu patenty stanowią bodziec dla inwestycji oraz stymulują zwiększenie zatrudnienia, a ujawnienie wynalazku, będące warunkiem koniecznym dla uzyskania patentu, skutkuje możliwością powstawania kolejnych wynalazków i w konsekwencji przyspieszeniem procesu rozwoju cywilizacyjnego na świecie.

Wychodząc z założenia, że programy komputerowe tworzone są na rzecz techniki, opracowano projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady „w sprawie zdolności patentowej wynalazków związanych z komputerami”. W projekcie tym przyjęto definicję „wynalazku realizowanego przy pomocy komputera”. Jest nim każdy wynalazek, który dotyczy korzystania z komputera, sieci komputerowej lub innego urządzenia, jeśli korzystanie to można zaprogramować. Wynalazek ten musi posiadać „na pierwszy rzut oka” jedną lub więcej nowych właściwości, które realizowane są w całości lub w części przy pomocy programu komputerowego lub programów komputerowych; musi nadawać się do przemysłowego stosowania i posiadać poziom wynalazczy. Warunkiem posiadania poziomu wynalazczego jest to, że wynalazek realizowany przy pomocy komputera wnosi wkład do stanu techniki, co oznacza, że wynalazek ten nie jest oczywisty dla znawcy danej dziedziny techniki.

Patenty byłyby udzielane na wynalazki, których przedmiotem są

•    produkty (wytwory):

-    zaprogramowany komputer,

-    zaprogramowana sieć komputerowa,

-    każde zaprogramowane urządzenie;

•    sposoby realizowane dzięki oprogramowaniu przez:

-    komputer,

-    sieć komputerową lub

-    inne urządzenie.

W przypadku wynalazków dotyczących produktów (wymienionych wyżej) nie powinno być żadnych wątpliwości, że mogą one podlegać opatentowaniu. Patent jest tu udzielany na rozwiązanie dotyczące konkretnego, fizycznie istniejącego wytworu w postaci maszyny czy urządzenia, w którym program komputerowy jest jedynie częścią fragmentem umożliwiającym wykonywanie przez dane urządzenie określonych działań. Od wielu lat udziela się patenty na takie rozwiązania. Klasyczny przykład to patenty dotyczące obrabiarek sterowanych numerycznie. Realizacja natomiast w praktyce postanowień dyrektywy odnoszących się do sposobów, może napotkać poważne trudności. Wiążą się one przede wszystkim z problemem określania nowości i poziomu wynalazczego programu komputerowego, który ma podlegać ochronie patentowej. Istnieje duże prawdopodobieństwo udzielania patentów, które nie będą spełniać przesłanek tzw. zdolności patentowej, umożliwiających udzielenie patentu.

Mówiąc wprost udzielane patenty mogą być patentami pozornymi, fałszywymi. Autorzy projektu dyrektywy uważają jednak, że zabezpieczeniem przed popełnianiem błędów przy udzielaniu patentów, będą nabyte w Europejskim Urzędzie Patentowym doświadczenia w zakresie przeprowadzania badań wynalazków. Ponadto uniknięcia niepożądanych skutków upatruje się w istnieniu tzw. procedury sprze-ciwowej, która daje możliwość każdej osobie wniesienia (w ciągu 9 miesięcy od udzielenia patentu) do Europejskiego Urzędu Patentowego, uwag dotyczących zdolności patentowej wynalazków, i to bez ponoszenia kosztów uczestniczenia w tej procedurze. Sprzeciw może doprowadzić do unieważnienia już udzielonego patentu, a więc do uznania, że nigdy nie został udzielony. Niepokój Komisji budzi natomiast fakt, że zaproponowane rozwiązanie nie jest do końca zgodne ze stosowanym w USA. Występować bowiem będą na niekorzyść Europy, różnice w jakości udzielanych patentów. Jakość patentów europejskich będzie wyższa od amerykańskich.

Zakłada się, że ochrona patentowa nie będzie zastępowała obecnej ochrony programów komputerowych prawem autorskim oraz ochrony przewidzianej dla topografii układów scalonych. Patent ma chronić wynalazek, w granicach wyznaczonych przez zastrzeżenia patentowe, które określają zakres udzielonej ochrony. Tak więc uprawniony z patentu na wynalazek realizowany przy pomocy komputera, posiadać będzie prawo do uniemożliwienia stronom trzecim stosowania oprogramowania, które realizuje jego wynalazek określony przez zastrzeżenia patentowe. Ta zasada będzie obowiązywać pomimo tego, że można znaleźć wiele sposobów dojścia do tych samych rozwiązań -programów, których kod źródłowy lub wynikowy różnią się od siebie.