Obraz93

Testy dydaktyczne

Dalszym i lo zasadniczym sposobem modernizacji sprawdzania osiągnięć szkolnych jest siosowanietestó w dydaktycznych jako narzędzi pomiaru dy d akty czncgQ—Test (z ang. test - próba) jest próbą rozpoznania interesu-,K?c\ eh nas właściwości jakichś przedmiotów. B. Niemierko. test osiągnięć szkolnych definiuje jako ^zbiór zadań dostosowany do określonej treści nauczania h- takt sposób, by na podstawie wyniku testowania można było ustalić, w jakim stopniu treść ta jest opanowana przez ucznia, oraz przeznaczona do rozwiązania w toku jednego zajęcia szkolnego V (1975a, s. 9). Dobór i układ zadań testu (pytań, poleceń, rysunków) zależy od tego, jakie czynniki interesują badacza danej grupy osób.

Przystępując do opracowania testu dla danego przedmiotu, bierze się pod uwagę pewne^-kryteria, zależne od przyjętej taksonomii celów^kształcenia. W Elementach dydaktyki szkoły wyższej (1971) podałem np. cztery takie kryteria:

1. Wiadomości o faktach i zależnościach między nimi.

) 2. Rozwiązywanie problemów teoretycznych i praktycznych. r 3. Samodzielne dokonywanie oceny.

_ 4. Samodzielne stosowanie wiedzy w nowych sytuacjach.

Kryteria te nie obejmują wszystkich celów kształcenia, lecz tylko te, które mogą być poddane pomiarowi za pomocą testów dydaktycznych. Każde z nich może być z kolei rozwinięte w związku z właściwościami materiału nauczania. Istotne jest wszakże to, aby opracowując test, uwzględnić w nim możliwie wszystkie cztery kryteria ogólne. Po zatwierdzeniu planu testu, respektującego racjonalne proporcje czterech kategorii zadań (łub trzech, jeśli pomija się jakieś kryterium ), przystępuje się do opracowania zadań.

Liczba zadań w teście zależy od zakresu materiału, od postulowanej rzetelności pprmguTTa^rownież od czasu przeznaczonego na sprawdzanie osiągnięć.

Wartość testu wynika nie tylko z uwzględnienia możliwie wszystkich czterech kryteriów, lecz także z Jego trafności. Test jest,trafny wtedy, gdy mierzy to, co ma mierzyć. Jest to więc trafność ukierunkowana, trafność mierzenia czegoś. Test dla danego przedmiotu nauczania nie jest więc trafny, gdy mierzy tylko wiadomości, a pomija inne kryteria, gdy eksponuje nadmiernie jakiś dział programu kosztem innych działów lub gdy mierzy inteligencję czy pamięć, czyli procesy poznawcze, a nie opanowanie przedmiotu.

Drugą cecha decydującą o wartości testu jest jego rzetelność. Polega ona na wewnętrznej zgodności testu, to jest na tym, aby wszystkie zadania mierzyły to samo zjawisko, a więc w tym przypadku — wyniki opanowania danego przedmiotu. Tak więc w odniesieniu do danej populacji rzetelność testu określa się jako wariancję wyników testu, będącą wariancją „prawdziwą". Przez wariancję rozumie się średnią arytmetyczną kwadratów odchyleń wyników_ odjch trudniej nryfenrtyi Tn rj

₂    £(X/- Mx)²

°7“ N

w którym ery — oznacza wariancję wyników testu, X - znak sumowania,X₍ - surowy wynik testu.

M_x - średnią arytmetyczną wyników testu, N = liczbę wyników. Tak więc przy grupie wyników jakiegoś pomiaru, obejmującego np. liczby: 6,7,7,9,9,10.10.10.11,11. których przeciętna wynosi 9. a odchylenie od średniej odpowiednio: —3. -2. —2,0,0. +1. +1, +1. +2. +2, ich kwadraty zaś 9.4.

4.0,0. 1. 1. 1.4, 4. wariancja wynosi:

9 + 4 + 4 + O-f-O-ł-l-t-lłl +4+4_

co znaczy, iż rozsiew wyników jest stosunkowo mały. Ustalenie, jaka część tej wariancji jest „prawdziwa", wymaga zastosowania metod opisanych przez B. Niemietkę (197Sb. rozdział V).

Nauczyciele dość często sami konstruują testy dydaktyczne do doraźnego użytku. Cechują się one na ogół wysoką trafnością, mają bowiem odpowiadać „przerabianemu” właśnie materiałowi. Rzetelność ich jest z zasady mniejsza, gdyż zadośćuczynienie jej wymaga dużego nakładu pracy. Znacznie większą rzetelnością odznaczają się testy profesjonalne, przygotowywane przez specjalistów. Poddaje się je zwykle standaryzacji, a więc zaopatruje w normy, do których można przyrównać każdy wynik, indywidualny lub grupowy.

Dla całorocznego kursu danego przedmiotu tworzy się często zestawy testów dydaktycznych, z których każdy dotyczy- odrębnej strony lub odrębnego działu tego przedmiotu. Zestawy testów mogą więc tworzyć dwa testy półroczne lub testy roczne zajmujące się odrębnymi stronami, np. w nauczaniu języka obcego: test słownikowy, test literatury , test gramatyczny, test czytania i test ortograficzny.

Opracowanie zadania testowego

W szkolnictwie najczęściej stosuje się zadania z lukami albo z wyborem wielokrotnym. Badania wykazały wysoką korelację obu tych klasycznych form zadań. Ze względu na zastosowanie statystyki oraz używanie maszyn dydaktycznych (egzaminatorów i elektronicznych maszyn cyfrowych) w nowoczesnych testach zaczynają dominować zadania z wyborem wielokrotnym jfśRa. zadanie z wyborem wielokrotnym składa się trzon, prawidłowaodpowiedź i dy strąk tory .Odpowiedź prawidłowa stanów i właściwe uzupełnienie trzonu, dystraktory są natomiast odpowiedziami błędnymi, lecz aa tyle tylko błędnymi, że trzeba dobrze znać problem i właściwą odpowiedź, aby je odrzucić jako błędne.

Budowę kilku zadali lego rodzaju możemy poznać na przykładach itaiin^ąi jn b •ymcmie wyżej cztery kategorie celów i wyników kształcenia.

Pierwsza z tych kategorii obejmuje wiadomości, ich apauctawr i zKwuameate Ni wiadomości składa się znajomość faktów, pojęć, prawidłowości, praw «icwru om tmad i reguł:

345