Obraz0

5S------ fafclŁgy •• fi* -

Oprócz tcg«x w widu rozwiniętych krajach nastąpił 34^-40-proccntowy spadek produktu krajowego brutto w stosunku do okresu poprzedniego' .

Współcześnie większość teoretyków i praktyków podziela pogląd o sztywności cen i płac w krótkich okresach. W związku z tym dla uniknięcia zjawisk kryzysowych w gospodarce należy oddziaływać na nie za pomocą instrumentów polityki fiskalnej i monetarnej.

Rozpatrzymy to zagadnienie na podstawie makroekonomicznego modelu gospodarki rynkowej zwanego modelem IS-LM (lnvestmcnt-Saving i Licjuidity-Money), co oznacza rozpatrywanie dwóch rodzajów funkcji, a mianowicie inwestycji i oszczędności oraz płynności i pieniądza'*. Funkcję tę po raz pierwszy wprowadził do teorii ekonomii brytyjski ekonomista, laureat Nagrody Nobla J.R- Hicks¹⁷, który przyjął założenie, iż w gospodarce współistnieją dwa sektory: sektor prywatny i sektor publiczny. Popyt na konsumpcję i inwestycje jęs*kreowanypizcz sektor pryyyątny. Przychody ze sprzedaży towarów i usług są ceaiizowaocjylko w sektorze prywatnym. Sformowany przez Hicksa model gospodarki rynkowej, zwany inaczej tożsamością dochodowo-wydatkową, możemy przedstawić wzorem:

,vwCdet I4t ckiCL    .

r=C+f + G+Z    aospoo^o^u:

ptee;    ip*§ctUićrx^r

t - przychody ze sprzedaży towarów i usług w cenach bieżących równe wartości produktu narodowego brutto (PNB).

C - wydatki na konsumpcję,

/ - wydatki na inwestycje w sektorze prywatnym.

G — wydatki publiczne na zakup towarów i usług,

Z - eksport netto (nadwyżka eksportu nad importem).

Ta tożsamość jest zawsze zachowana, ponieważ wartość PNB jest efektem sprzedaży towarów i usług dla konsumenta indywidualnego oraz usług i (owa rów dla konsumenta publicznego. Na wartość PNB składa się także nadwyżka eksportu nad importem (może być także ujemna). Inwestycje obejmują wzrost produkcyjnego majątku trwałego i przyrost zapasów. Zapasy są tu traktowane jako efekt mesprzedanych wyrobów gotowych.

Do dalszych rozważań zostaną wprowadzone kolejne parametry: f- oznacza transfery sektora publicznego na rzecz sektora prywatnego (płace **rvćmmych w sektorze publicznym, zasiłki, emerytury, renty, dotacje, kredyty preferencyjne itp.),

"Z. Fedorowicz, Podstawy teorii.., apdi " Ł AmtCJ, Historia myłli ekonomicznej. PWN, Warszawa 1958. ^,T Z. Fedorowicz, Podirawy teorii , opert

rtuaM.uort

^,v " odsetki, które płaci sektor publiczny rektorowi prywatnemu i racji długu publicznego (oprocentowanie obligacji państwowych i bonów skarbowych).

T - podatki i inne świadczenia finansowe (opłaty, składki na ubezpieczenie społeczne, kary) płacone przez sektor prywatny na rzecz sektora publicznego.

Kolejna kwestia, którą będziemy rozpatrywać to oszczędności powstające w trzech sektorach, tj. w sektorze prywatnym, w rektorze publicznym oraz w rektorze handlu zagranicznego. W przypadku rektora prywatnego oszczędności powstają jako różnica pomiędzy przychodami uzyskiwanymi ze sprzcdaZy towarów i usług a wydatkami konsumpcyjnymi. Formuła ta jest następująca:

S_c=K + (F + N-7)-C

W nawiasie przedstawiono rozliczenia pomiędzy sektorem prywatnym a sektorem publicznym. Na rzecz zwiększenia dochodów sektora prywatnego oddziaływają transfery (F) oraz odsetki (N) z racji długu publicznego. Z kolei na rzecz zmniejszenia dochodów tego rektora wpływają podatki i inne świadczenia finansowe (7). Rozliczenia sektora prywatnego z rektorem publicznym są przeważnie ujemne dla sektora prywatnego. Z kolei formułę na oszczędności w sektorze publicznym możemy zapisać jako:

cr<\(MfcUA0UA

5_o«r-(F+A0-(/

Oszczędności w tym rektorze powstają jako różnica pomiędzy jego dochodami a wydatkami Dochodami rektora publicznego są tylko podatki i inne świadczenia finansowe Wydatki sektora publicznego to transfery (F). oprocentowanie długu publicznego (JV) oraz zakup towarów, usług i płace zatrudnionych w tym sektorze (6).

Oszczędności sektora zagranicznego przedstawia równanie:

Z - eksport neflo (nadwyżka eksportu nad importem)

s=-z

gdzie

W tym przypadku nadwyżka eksportu nad importem oznacza, źc ta różnica jest ujemna z punktu widzenia danego kraju. Wobec tego oszczędności w tym sektorze mają znak ujemny, czyli nie występują. Pojawiłyby się one w sytuacji odwrotnej, a mianowicie wówczas, gdyby występowała przewaga importu nad eksportem.

Po ustaleniu formuł na oszczędności w trzech sektorach dokonamy zapisu wzoru na oszczędność w całej gospodarce. Będzie się ona składała z sumy oszczędności sektorowych (cząstkowych) i przedstawia się następująco:

I