przedniojęzykową twardą wymienia się na ‘o: wiezie -wiozę, *vezetb.
bielić - e pochodzi z prasłowiańskiego e, ponieważ przed spółgłoską przedniojęzykową twardą wymienia się na ‘a: bielić -biały, *beliti.
7. Dlaczego w podanych wyrazach nie doszło do przegłosu, mimo że e znajduje się wszędzie przed spółgłoskąprzedniojęzykową twardą? Ustal pochodzenie e w każdym z podanych wyrazów. Jak tego dokonasz?
a) biedny, gwiezdny, kwietnik, letni
b) mietlica, osiedlić się
c) siennik, ścienny, zmienny
8. Ustal typ pisowni Tekstu nr 17. Przetransliteruj tekst. Wyszukaj w nim i wypisz wyrazy, w których nastąpił: a) przegłos, b) wokalizacja jerów, c) palatalizacje spółgłosek wełarnych. Ustal pochodzenie e w wyrazach: świetlej sza, powietrza, wszytek. Zastanów się, jaka nieprawidłowość ma miejsce w formiępowiedam i jakiego pochodzenia jest w niej e. Czym można wyjaśnić różną postać przedrostka w wezwany - wzywany?
Tematyka:
Metateza. Powtórzenie: wzdłużenie zastępcze, przegłos.
Polecenia:
Powtórzyć § 21, 34, 40, 41. Przeczytać §§ 46—-52. Opanować pamięciowo § 47, 48.
Zadania:
1. Czym była spowodowana metateza ps. grup tort, tert, tolt, teltl
2. Jak rozwinęły się te połączenia w poszczególnych słowiańskich grupach j ęzyko wy ch?
3. W jaki sposób można ustalić chronologię przestawki (metatezy)?
4. Znajdź w słowniku polsko-rosyjskim i staro-cerkiewno-słowiańskim (w miarę możności też w polsko-ukraińskim, polsko-białoruskim, polsko-czeskim) odpowiedniki podanych wyrazów i zrekonstruuj ich postać prasłowiańską:
chronić, głos, głowa, gród, kłos, płód, proch, próg, prosię, prorok, słowo, włos, wróg, wrota, strona
168