K �jna DIALEKTY POLSKIE768

78

Mapa XV. Pracglos pał. *e w pozycji przed przedniojęzykową twardą. Kreskami zaznaczono na mapie obszar państwa polskiego u schyłku panowania Mieszka I (około r. 900).

nioleeliiekioh przegłos *eT nie dotarł. W dialekcie przeto Drzewian za-łabskieli utrzymują, się przed prz e d u i o j ęz y k o wy mi twardymi takie same kontynuanty jak przed innymi, to znaczy przed pierwotnie niepalatal-nymi *e ~e, w -wygłosie zaś oraz przed pierwotnie palatalnymi (z wyj. r) *e JNi: setna (*£ena) — zińe (*£enł), cesat (*ćesati) — f.is9 (*&&<<»>), tepVu (*teplo), r i seto (*reśeto), led, metlo, mija (*medja), pic (*pektb) itd. (LSpłPoł 32).

Często spotykanych jeszcze dziś sugestii, że pojawienie się w językach łużyckich 'o na miejscu 'e jest w zasadzie wynikiem takiej samej przemiany jak wsckodnioleckieki przegłos *eT, nie da się, moim zdaniem, utrzymać. Dokonało się ono bowiem na Łużyeaeh — podobnie jak w gwarach koło Opawy (IiKJ I, 86—97) — później i spowodowane było nie następstwem przedniejęzykowej twardej, lecz wpływem poprzedzającej spółgłoski silnie palatalizowanej. Dlatego też łużyckie zastąpienie 'c przez 'o może wystąpić przed każdą twardą, nawet czasem przed miękką, i w wygłosie, a także częściowo przynajmniej obejmować e pochodzące ze zwokalizowa-nycli jerów. por. np. polo. woj o, hosćo, ludźo, pjećo, dźeżaćo, wśo, zo 'że’, ćoplo, dalolio, rnloko, brjoh. itosol wósła. ko zol kozia, pos psa, johla, lohki itd.

Pełne zmiękczenie spółgłoski przez samogłoski przednie oraz przez te zgłoskotwórcze sonanty, które nie uległy labiowelaryzacji (jf po wargo-wych oraz f, o ile po nich nie następowała przedniojęzykowa twarda)