K �jna DIALEKTY POLSKIE78963

1<51

por. MAGI’ 187—189, 191, 193 itd. oraz uieco mniej konsekwentnie na Kaszubach i w przyległych gwarach koło Tucholi, czyli przeciętnie w zasięgu rozprzestrzenienia form ieśćórka, riSćórka 28B. Znacznie szersze zasięgi tej wymiany spotykamy dziś w wyrazie ieimo, która to postać rozprzestrzeniona jest po okolice Międzychodu, Szamotuł, Kościana, Sawicza, Ostrowa, Łowicza, Ciechanowa, Pułtuska, Sokołowa, Bielska i Suwałk (28C), oraz w postaci nazwy drzewa ieśon, ieśeń, która rozprzestrzeniła się na tereny małopolskie po Zamość i Kisko, prawie po Kraków (ujście Dunajca — Olkusz — Jędrzejów) oraz po linię Opatów — Opoczno — Piotrków — Kalisz — Ko wy Tomyśl, nie licząc drobniejszych wysp na Śląsku (zob. 28D).

Można mieć wątpliwość, czy tak szerokie, obejmujące prawie całą Wielkopolskę i dużą część Małopolski zasięgi wymiany ja- na je- w tych dwu wyrazach wyznaczają pierwotne zasięgi tego procesu, Kasuwa się przypuszczenie, że ta właściwość, ustalona na pn.wschodzie w wyrazach jefmo i jesion rozszerzyła się jako spetryfikowana cecha fonetyczna na tereny sąsiednie, nic objęte pierwotnie procesem przechodzenia ja- je-. To przypuszczenie można, odnieść zwłaszcza do drugiego spośród wymienionych wyrazów, jako że „formy jesion i jesień zamiast form jasion i jasień powstały pod wpływem staroezeskicj nazwy tego samego drzewa, brzmiącej jSsen (^L *asem i *asenb). Drobili zaś je staropolscy słownikarze czy przyrodnicy, którzy przy układaniu staropolskich nazw przyrodniczych pomagali sobie już to słownikowymi, już to przyrodniczymi pracami staroczeskimi” (Tasz II 109). Kie ulega chyba wątpliwości, że forma nazwy drzewa ustalona lub przynajmniej oboczna przez dłuższy czas w języku ogólnopolskim mogła wpływać na szerzenie się fonetycznej postaci wyrazu na terenach leżących poza obszarami wymiany ja- na je-.

W dokumentach z XII —XVI wieku, odnoszących się do Mazowsza z Podlasiem i Trasami, Pomorza, Wielkopolski bez południowej części Sieradzkiego oraz południową i wschodnią część Śląska, spotyka się sporadyczne i rzadkie wypadki zapisywania nazw miejscowych, nazw osobowych i czasem wyrazów pospolitych przez nagłosowe je- zam. ja-(zob. Tasz II 71—148). Ustalił się na tej podstawie pogląd, że pn.-zach. część Polski (linia 28E), poczynając od okobc Białegostoku (Jeńki pow. Łapy tylko SG III), Siedlec (Vvla Jesyenoca 1531 lub Jeszionowek 1552 — dziś może Jesionka; Jeruselie 1580 dziś Jeruzale pow. siedl.), Mińska (Jeruzal bez zapisów histor.), Radomia (Jeruzal k. Białobrzegów, ale w zapisach Jaruzel 1576), Skierniewic (Jerusel 1473 dziś Jeruzal pow. skiemiew.), Brzezin (Gyessyen 1511 może dzisiejsza Jasień w pow. brzez.), Łasku (Jasionna || Jesienna ale tylko w SG III 568), Turka (Jesioni/, ale tylko w SG III 568), Sycowa (niem. Jeschionne pow. Syców, dziś brak), Oleśnicy (lencowicz 1290 dziś Jenkowiee), Brzegu (Jeschen niem.

K. Dojna, Dialekty...