K jna DIALEKTY POLSKIE78971

K jna DIALEKTY POLSKIE78971



169

§ 51. Przesunięcie ku przodowi i zwężenie artykulacji dX (= a przed spółgłoskami nosowymi)

Na zmianę artykulacji « — jego zbliżenie do a — musiała też wpływać następująca po nim spółgłoska nosowa (dX ^ dX), i to nie tylko na Mazowszu, gdzie każde d wymieniało się na A (zob. § 45 —§ 49), ale także na dalszych, głównie jednak przyległych do Mazowsza terenach. Rezultaty tej wymiany typu kolano, śdno, pani, tam, sama lub koly-no, peńi, śeno ... spotykamy, poza drobniejszymi wyspami, nad Wisłą przy ujściu Wieprza (po Radom. Puławy, Luków, Garwolin) oraz przy ujściu Sanu (prawie po Busk, Mielec, Biłgoraj i Kraśnik, zob. MAGP 282), a głównie po obu stronach Noteci od Inowrocławia (Szymborze, Tarzany, Ośniczewek), Mogilna (Pakość) po okolice Wągrowca (Łopienno, Mokro-nosy, Panigródz), Szubina (Wolwark, Łankowiczki, Obórznia, Wąsosz), Żnina (Sarbinowo). Bydgoszczy (Dobrcz, Włóki, zob. TomZ), Sępolna i Wyrzyska (Lutowo, Buczek, Sypniewo, Runowo. Dębowo, Sadki, zob. Zag 11), a prócz tego na południe od Gostynia (Gogolewo, Domachowo, Zytowiecko, zob. TomZ 3-18) i na wschód od Rawicza (zob. No w 19).

Na części wymienionych obszarów gwarowych rozwój dX w &X i dalej w eX, eX jest paralelny do rozwoju krótkiej nosówki Ą w <[ i dalej w ę, i. Wynika to zapewne z tego. że zarówno opuszczenie podniebienia miękkiego przy artykulacji Ą jak i wcześniejsze opuszczenie podniebienia, potrzebne do wymówienia spółgłoski nosowej, w grupie dX = ąX podobnie wpływają na zwężenie artykulacji ustnej samogłoski i jej przesunięcie ku przodowi. Nie musiało to jednak doprowadzić do powszeeiinego zidentyfikowania grupy dX z krótką nosówką, choć takich tendencji można się dopatrywać w charakterystycznym dla Nowego Kramska spłynięciu się kontynuantów krótkiej nosówki i długiej (HSTH {myktśuśó ruyać) oraz dX i dX w ńX {śMna, nlno — zumek, maślttnka), por. GruchKr 28 i n.

§ 52. Rozwój i zasięgi kontynuantów stpol. a

W okresie, kiedy iloczas spełniał jeszcze funkcję różnicowania wyrazów oraz ich form (zob. s. 146), czyli przed wiekiem XVI. z dłuższym czy krótszym trwaniem artykulacji wariantów fonemu [a] wiązały się pewne redundantne, niefonologiczne wówczas właściwości fonetyczne — drobne różnice związane ze stopniem natężenia udziału warg, położenia języka, zwężenia szerokości otwarcia jamy ustnej (zob. s. 146).

Na podstawie obserwacji rozwoju samogłosek długich i krótkich w poszczególnych ugrupowaniach gwarowych można sądzić, że zespoły tych arty-kulacyjnych właściwości, towarzyszących długim i krótkim samogłoskom,


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78970 168 § 50. Przesuniecie ku przodowi a przed tautosylabicznym j w zakończ
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz862 B AMapa 32. Przesunięcie ku przodowi a przed tautosylabicznym / Przesuni
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz881 Mapa 51. Zastępowanie sufiksu bezokolicznika -eć przez -/ćc-ycf) Zastąpi
K ?jna DIALEKTY POLSKIE729 Ylł. CECHY JĘZYKA PRASŁOWIAŃSKIEGO W ciągu przeszło tysiąc lat trwającego
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78956 154 ■warg nie mógł podtrzymać różnicy między tymi samogłoskami, wobec c
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78960 158 zyka od podniebienia miękkiego, obniżanego przedwcześnie, tzn. prze
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78989 187 tylnych klasie fonemów przednich przy redundancji labialności, wsku
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz827 swe pierwotne przyrostki i -występują dziś bez nich, np. kupam, Icupaiy,
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz829 007 (Łoś m 3), ale w gwarach żywotność form dualnych musiała trwać znacz
K ?jna DIALEKTY POLSKIE741 51 Mapa IV. Początki wyodrębniania się Słowian południowych: 1. Zasiąg ku
K ?jna DIALEKTY POLSKIE742 52 Przesunięcie dużej masy Słowian przez Karpaty i kraje naddunaj-skie na
K ?jna DIALEKTY POLSKIE744 51 Mapa V. 1. Zasięgi Słowian w drugiej połowie VI w. 2. Północna granica
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78963 1<51 por. MAGI’ 187—189, 191, 193 itd. oraz uieco mniej konsekwentni
K ?jna DIALEKTY POLSKIE736 46 znacznymi odległościami izolacja poszczególnych ugrupowań ludności ora
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz819 58B. Na części tego obszaru (w zasięga 34D) ustalenie się końcówki -ego
K ?jna DIALEKTY POLSKIE1 (508.1r-08ł Redaktor Wydawniotwa ANNA KOSMUL5KA Redaktor techniczny LIDIA S
K ?jna DIALEKTY POLSKIE2 SPIS TREŚCI Wstęp ............................. I. Podstawowe pojęcia i ter
K ?jna DIALEKTY POLSKIE3 § 24.    Upodobnianie n do k na granicy dwu morfemów (m.
K ?jna DIALEKTY POLSKIE4 / § 66. Rezonans nosowy i kontynuanty etptd. -ą w wygłosie.....196 jj 67. R

więcej podobnych podstron