Obraz 6

ipitojto

mąmf włością pieniądza a dynamiką poziomu cen. W przypadku wzrostu cen. czyli inflacji, zmniejsza się siła nabywcza pieniądza. Jego wartość ulega deprecjacji Mole zdarzyć się tak. że występuje spadek cen. Wówczas wartość pieniądza wzrasta i mamy do czynienia ze zjawiskiem aprecjacji. Zmiany wartości pieniądza krajowego mają także odniesienie do jego siły w stosunku do innych walut. Jeżeli pieniądz krajowy obniża swoją wartość w stosunku do innych walut. to występuje zjawisko dewaluacji. Z kolei jeśli pieniądz krajowy ndiifc ru wartości wobec innych walut, to mamy do czynienia ze zjawiskiem mafanr/i

Możemy zatem stwierdzić, że wartość pieniądza jest zmienna w czasie. Z jednej strony, na tę wartość oddziałują procesy inflacyjne bądź deflacyjne. Z drugiej natomiast strony, gdyby założyć, żc tych procesów me ma, to i tak erw pieniądz stojący (dyspozycyjny) ma inną wartość niż pieniądz przyszły (oczekiwany). Pieniądz stojący ma wyższą wartość od pieniądza oczekiwanego, ponieważ może być już obecnie wykorzystywany w działalności gospodarczej, która może kreować zysk. Pieniądz dyspozycyjny może być przeznaczany na konsumpcję w każdym momencie. Z kolei pieniądz oczekiwany jest pieniądzem zamrożonym i nie może być przeznaczony natychmiast na konsumpcję lub na działalność gospodarczą. Im zatem dłuższy okres zamrożenia i dłuższy czas oczekiwania na pieniądz, tym mniejsza jest jego aktualna wartość. Pieniądz stojący występuje w formie gotówki gromadzonej w kasie, na rachunkach bankowych czy tez w postaci krótkoterminowych papierów wartościowych, natomiast pieniądz przyszły ma postać należności u wierzyciela lub zobowiązań u dłużnika.

Jeżeli rozpatrujemy zmiany wartości pieniądza w czasie, to musimy uwzględnić rzadkość jego występowania. Pieniądz jako dobro osobliwe ma cenę uzyskania dostępu do niego. Odłożenie w czasie, czy inaczej rezygnacja z wykorzystania go na zakup towarów, usług czy uruchomienia w procesie gospodarczym muszą być wynagrodzone. Posiadacz pieniądza, który wypożycza go na rzecz innych podmiotów, osiąga dochód. Jego formą jest procent (odsetki). Ów dochód obejmuje wynagrodzenie wierzyciela za czas oczekiwania na zwrot należności (lokaty, pożyczki). Obejmuje także koszt ryzyka, jakie łączy się z niewypłacalnością dłużnika Oprócz tego. dochód ten powinien rekompensować ewentualną utratę wartości pieniądza, spowodowaną inflacją, tzn stopa odsetek z tego tytułu powmr\a przekraczać stopę inflacji.

Poziom stopy procentowej ulega zmianom w czasie. Zachowuje się ona podobnie jak ceny innych towarów i usług. Wysokość stopy procentowej zależy od popytu na pieniądz (pożyczki). Wobec lego możemy mówić o realnej stopie odsetek Występuje ona wówczas, gdy stopa procentowa jest wyższa od stopy Mkcp

Wielkość realnej stopy procentowej możemy określić według wzoru’:

. (J—0x100

d. ■ -

100+i

tdlie:

</, - realna stopa procentowa. d - nominalna stopa procentowa.

I - stopa inflacji.

» Przykład I.

Nominalna stopa procentowa wynosi 6% rocznic. Odsetki naliczane są z dołu po zakończeniu roku Stopa inflacji wynosiła 4%. W tej sytuacji stopa procentowa realna wynosi:

.    (6—4)xl00

^d---100 łT”

4=1.92%

Uwzględniając opodatkowanie dochodów kapitałowych oraz stopę inflacji, można mówić o efektywnej stopie procentowej.

»»Przy kład 2.

Pan Kowalski otrzymał odsetki od lokaty terminowej w wysokości 7% rocznic. Poziom inflacji wynosił 4%, a stopa podatku dochodowego wynosiła 19%. Wobec tego stopa procentowa po uwzględnieniu podatku dochodowego (4) wynosiła:

7(100-19)

*'--ióo

4 = 5.67

Wobec lego efektywna stopa procentowa (4) po uwzględnieniu inflacji wynosiła _v (5.67-4)

*—iw^-

4 = 0.02%

W tej sytuacji, pomimo wyższej nominalnej stopy procentowej od stopy inflacji odnotowujemy prawic zerową efektywną stopę procentową W tym przypadku oszczędzanie w zasadzie nic przynosi dochodu i nie pokrywa skutków inflacji.

’ W Bień, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa Di lin. Warszawa 2001

137