Obraz#4

29. Kulturowa rola bractw

Tak trzymać

1512 — Rze/nicy wrocławscy proszą rzcźników krakowskich o solidarność.

Mało jest u nas średniowiecznych śladów działalności bractw religijnych na obszarze literatury. Nie zawsze są też rozpoznawane wśród fragmentarycznych zapisków.

Bohaterką kryminalnej ballady ludowej PnJolanka jest dziewczyna, która na życzenie kochanka zabija brata, żeby nie przeszkadzał jej w zawarciu bliższej znajomości, o co młody Podoleniec prosił słowami: „Podolanko, daj mi wieniec '. W zakończeniu pewnych wersji słyszymy o sposobie wyjawienia zbrodni: Siedzą krawcy na warsztacie, śpiewają pieśń o jej bracie.

Jan Bystroń (1925, s. 27) uważał za niezrozumiałą wzmiankę o krawcach „śpiewających pieśń o tern, co się stało, i wydających w' ten sposób winnych w ręce karzącej sprawiedliwości; pierwotnie pieśń kończy się jedynie odrzuceniem trucieielki przez kochanka Otrułaś ty brata swego, otrułabyś mnie samego" (Kolberg 1857. nr8a, s. 116). *

W istocie, wersję, skupiające się na rozgrywce moralnej między Podoleńcem a Podolanką nie dbają o sposób ujawnienia zbrodni, tylko o wynik rozgrywki:

Pisze listy Podołanka: teraz dam ci swego wianka.

Nicchcę teraz już i tego twego wianka zatrutego. (8i; s. 122)

Pisze listy do młodego ..jużem struła brata swego”.

A on jej też odpisuje że / przyjaźni już dziękuje. (8m; s. 124)

a|c inne wersje wyra/ają oe/ywiste zaufanie ustnej kultury ,,,,'ćh mechanizmów dochodzenia prawdy i wiarę w celowość jej

Sjal/i krawczyk na warstauc składa pieśni o mym bracie. (8d; s.l 18)

Jak to bywa w egzcmplach, ujawniona zbrodnia sama zdra-I ^zbrodniarza: Spuśćcie na mnie młyński kamień, niech nie słyszę

«ćśni o nim.

I Zastanawia ów krawczyk składający pieśń. Nieoczekiwane to I -jjęcie wymaga czegoś w ięcej niż samo śpiewanie. Morałne posłań-I -iwo rzemieślników, służących sprawiedliwości, zaskakuje w świetle I !t$o. co — mając w pamięci filmowe i kabaretowe stereotypy — zwy-I Uiśmy mniemać o ludziach tego pokroju. Kaczej spodziewalibyśmy się di udziału w repertuarze biesiadnym — swawolnym, jeśli nie obsce-| -,vznym. Tym bardziej wskazane jest kojarzenie zagadkowej aktywności twórczej owego kraw czyka z bractwami świeckich, które w książce Adama Zbytnicw icza (1594) są określone jako „warsztaty cnoty

Jeśliś/ bowiem wszystkie insze nauki i rzemiosła którymi życic to doczesne baw i się. maj4 swoje pewne warstaty i miejsca, gdzie się ich uczą i ćwiczą: ihlcko więcej potrzebniejsza jest rzecz, żeby cnoty i życic świątobliwe mi o tez *oje pewne miejsce, i jakoby warstaf. gdzie by go uczono i w nałóg do lutto przy-•od/ono , I ( „Ol., Iw* .cm nic rodzi się z nami współ. >[' r°'™ba.    ^

ma naukę nabywał, I „„dno kio ma czynić dobrze, jesbsz nauk, , cwnzcnicm

Kgo nie dostanie (k.Cij)

,    ,    «rc9*nifl reliminc parafian towarzyszą Ko-

Dobrowolne stowarzyszenia i t ogólnemu zajęciu

^SC'^0,0W1 ‘‘d XIII w. ^PoŚW‘f^ lV,i«y ijej wartości. Pielęgnują Pobożnemu lub u/ytceznenui d .    ,_c0|₀g_lc/Jlych (treśei

p_;.m,ve O pewnych    _Duch św.,.

¹ litologiczne. "^wrW''^Lbnjclwa nap_rawiają drogi, regulują rzeki.

/ drugiej stroi) _jc , _hosp,_cja dla pielgrzymów. Mają ”^udują mosty, katedry. •    obowiązki i przywileje. Na naj-

^SUoK statuty. saniei^b >-^,^_ur_OWO obszaraeh (Włochy, pn. Francja, bard/jej zaawansowany^ jj_rac|_{W ina} wyraźny profil kulturowy. Niderlandy, pld- j_cjjamo\vać. śpiewać, pisać pieśni i dramaty.

⁽ /łonkowie ^l,cZ‘^l * literackie i festiwale teatralne. Mają własne sale Urządzają konkury

.A