Obraz&1

występuje u około 45% biegaczek i wiosła rek o mniejszej masie ciała, a także u około 30% tancerek i zawodniczek uprawiających kolarstwo U około 20% zawodniczek upraw łających kolarstwo, wiosła rek o mniejszej masie ciała i biegaczek występuje ottgomenorrhea (czyli skąpe miesiączkowanie). Nie stwierdzono amtnorrhca u pływaczek, zawodniczek hokeja, badmintona i wioś-larek o dużej masie ciuła Jednakże u zawodniczek łych. z wyjątkiem zawodniczek badmintona, występuje dok często oligomtnorrhea Zaprzestanie treningów prowadzi zwykle do powrotu funkcji płciowych Wśród przyczyn zaburzeniu funkcji płciowych u większości zawodniczek wymienia się zmiany wy. dzielą mu endogennych opiatow (beta-endorfiny i mctcnkcfaliny) w czaac wysiłku, a także czynniki dietetyczne i żywieniowe Zawodniczki, u których występują zaburzenia miesiąc/kowunia. mają zwykle mniejszą masę ciała i bądi mniej tkanki tłuszczowej niż zawodniczki, u których zaburzenia takie nic występują

Insulina

Wpływ wysiłku no wydzielanie insuliny był przedmiotem wiciu badan Wynika to głownie z faktu, żc jest to jedyny hormon o działaniu anabolicznym, a więc o działaniu zwiększającym przyswajanie. Równocześnie, insulina hamuje rozkład zarówno węglowodanów, tłuszczów, jak też białek Niemal każdy wysiłek, z. wyjątkiem wysiłków krótkotrwałych o mulej intensywności obniża stężenie insuliny we krwi. Tak więc. spadek stężenia insuliny ma miejsce w¹ czasie wysiłków o umiarkowanej intensywności, w czasie wysiłków submaksymalnych. maksymalnych oraz po wysiłkach siłowych. Zwiększanie intensywności wysiłku powyżej 40% VO.max zwiększa jedynie w niewielkim stopniu spadek stężenia insuliny, przy tym samym czasie trwania wysiłku Natomiast wydłużanie czasu trwania wysiłku nasila stopniowo spadek stężenia tego hormonu we krwi. Przyjmuje się. żc wydzielanie insuliny w czasie wysiłku hamowane jest przez układ adrcncrgiczny. Układ ten działu poprzez receptory alfa, obecne w błonach komórkowych komórek beta trzustki Trening wytrzymałościowy /mniejsza podstawowe stężenie insuliny we krwi Zmniejsza też wydzielanie insuliny w odpowiedzi na stymulację przez glukozę Trening zmniejsza wytwarzanie mRNA dla proinsuliny i dla glukokinazy w komórkach beta trzustki To pierwsze wskazuje, ze synteza insuliny ulega zmniejszeniu w wyniku treningu Natomiast zmniejszenie stężenia mRNA dla glukokinazy wskazuje, ze aktywność tego enzymu może ulec zmniejszeniu w komórkach beta Zmniejszenie aktywności glukokinazy pociągałoby zmniejszenie fosfory lacji glukozy, a tym samym zmniejszałoby wydzielanie insuliny w odpowiedzi na stymulację przez glukozę. Według niektórych badan, trening zmniejsza wysiłkowy spadek stężenia insuliny łsinieje natomiust zgodność danych opisujących wzrost wrażliwości tkanek na działanie insuliny po treningu Wzrost ten występuje stosunkowo wcześnie W' procesie treningu, jednakże zanika już po kilku dniach P° Kgo zaprzestaniu Znaczenie obniżenia stężenia insuliny we krwi w c/as* wysiłku omówiono w rozdziale o metabolizmie substratów

Glukagon

Wysiłki o malej intensywności nie powodują /mian stężenia głukagonu we krwi W czasie wysiłków o umiarkowanej intensywności stężenie głukagonu wzrasta zwykle dopiero po pewnym czasie od ich rozpoczęcia. Następnie, w miarę kontynuowania wysiłku ma miejsce stopniowy przyrost stężenia tego hormonu Również wysiłki maksymalne i supramaksymalne zwiększają stężenie głukagonu we krwi. Przyczyną w/.rosiu stężenia głukagonu w czasie wysiłku jest stymulacja receptorów beta-adrencrgicz.nych obecnych w komórkach alfa trzustki oraz rozwijająca się hipoglikemia. Trening wytrzymałościowy zmniejsza wysiłkowe wydzielanie głukagonu Przyczyni* lego jest zarówno opóźnienie występowaniu hipoglikcmu. jak tez mniejsza aktywacju układu adrencrgiczncgo u trenowu-nych Wzrost wydzielania glukugonu w c/asic wysiłku długotrwałego spełnia ważną rolę. Glukagon wzmaga produkcję glukozy w wątrobie, zarówno przez aktywację glikogcnolizy. jak tez glukoneogcnezy. Wzmuga też lipolizę w tkance tłuszczowej W ten sposób zwiększone wydzielanie głukagonu poprawia zaopatrzenie pracujących mięśni w substraty energetyczne Glukagon nic działa bezpośrednio na mięśnie szkieletowe, gdyż mięśnie te mc mają receptorów dla tego hormonu Znaczenie wzrostu stężenia glukugonu w czasie wysiłków krótkotrwałych o dużej intensywności jest niejasne. Glukagon zwiększa kurcz-liwość mięśniu sercowego Wzrost stężenia tego hormonu we krwi przyczyniałby się więc do zwiększenia siły skurczu serca.

Erytropoetyna

Erytropoctyna zwiększa produkcję ery trocy tów w szpiku kostnym i ich przechodzenie do krwi. Oczekiwano więc. żc wysiłek mięśniowy, zwłaszcza długotrwały, może zwiększać produkcję tego hormonu Jednakże powysiłkowe przyrosły stężenia erytropoctyny we krwi okazały się niewielkie i powodowane przez zagęszczenie krwi. nie zaś przez wzrost jej wydzielania. Opisano wzrost stężenia erytropoctyny dopiero w 30 godzin po zakończeniu wysiłku długotrwałego Możliwe więc, że wysiłek stymuluje wydzielanie erytropoctyny. lecz reakcja wydzielnic/a jest opóźniona i pojawia się w wiele godzin po zakończeniu wysiłku. Brak jest przekonujących dowodów, by trening wpływał na wydzielanie erytropoctyny Prawdopodobnie więc erytropoctyna nie jest odpowiedzi u Ina za zwiększenie liczby erytrocytów obserwowane u zawodników uprawiających sporty wytrzymałościowe.

Parathormon i kalcytonina

Dotychczas opublikowano zaledw ie kilka prac dotyczących wpływu wysiłku na stężenie parathormonu we krwi Stwierdzono stosunkowo niewielki wzrost stężenia parathormonu po przedłużonym wysiłku submaksymułnym Po wysiłku

351