opady atmosferczne

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie - Katedra Agrometeorologii Temat: Opady atmosferyczne

Opadem atmosferycznym nazywamy wodę w stanie ciekłym lub stałym wypadającą z chmur i dochodzącą do powierzchni Ziemi. Opady należą do grupy zjawisk atmosferycznych zwanych hydrometeorami. Charakteryzowane one są przez określenie postaci opadów, ilości spadłej wody, czasu ich trwania i natężenia. Opady cechuje duża zmienność czasowa i przestrzenna. Dlatego też posterunki opadowe należą do najliczniejszych w sieciach meteorologicznych.

W Polsce pomiar opadu na posterunkach meteorologicznych i opadowych jest wykonywany raz na dobę o godzinie 07 (08) i wpisywany pod datą dnia poprzedniego. Na stacjach synoptycznych pomiar opadu wykonuje się cztery razy na dobę (nic dotyczy stacji automatycznych).

Dodatkowe pomiary opadu wykonuje się w następujących sytuacjach:

•    podczas silnych opadów śniegu - przed napełnieniem dcszczomicrza śniegiem;

•    przed ulewą i bezpośrednio po niej;

•    dla celów służby powodziowej - posterunki należące do sygnalizacji powodziowej;

•    na specjalne zarządzenie IMGW.

Wyniki pomiaru opadu zapisuje się w następujący sposób:

•    nie było wody w dcszczomicrzu;

0,0    od poprzedniego odczytu spadły pojedyncze krople deszczu lub płatki śniegu;

1,2    ilość wody w menzurce wynosi 1,2 mm, czyli 1,2 l/m\

W okresie występowania pokrywy śnieżnej, czyli od pierwszego do ostatniego dnia zalegania śniegu na gruncie, o godzinie 07 (08) wykonuje się pomiar grubości pokrywy śnieżnej i zapisuje według przytoczonych poniżej przykładów:

El	15
f*W	10
t*	#
u	O

pokrywa śnieżna całkowita - grubość śniegu przekracza 0,5 cm, śnieg zalega na całym terenie;

pokrywa śnieżna z przerwami - więcej niż połowa terenu pokryta śniegiem;

płaty śniegu - śnieg pokrywa mniej niż połowę terenu - sytuacja typowa podczas odwilży i na wiosnę;

ślady śniegu - warstwa śniegu o grubości poniżej 0,5 cm pokrywa grunt -sytuacja typowa na jesieni

Jeżeli o godzinie 07(08) śnieg pokrywa więcej niż połowę powierzchni gruntu lub zalega wszędzie jest to dzień z pokrywą śnieżną.

Deszczomierze, pluwiografy i deszczomierze kołyskowe (telcpluwiografy) mają otwory wlotowe w postaci koła o powierzchni 200 cm². Deszczomierze instaluje się na wysokości 1 m nad gruntem w terenach do 500 m n.p.m. i na wysokości 1,5 m - powyżej 500 m n.p.m.

Przyrządy do pomiarów opadów atmosferycznych:

Dcszczomicrz Hcllmanna - naczynie w kształcie walca umieszczone na ukośnie ściętym słupku. Wewnątrz znajduje się zbiornik, w którym może się zmieścić ilość wody odpowiadająca wysokości 75 mm opadu (rys. 1). W okresie występowania opadów w formie stałej w' odbiorniku umieszcza się wkładkę zmniejszającą wpływ wiatru. Śnieg w' dcszczo-mierzu należy stopić. Informację o wysokości opadu uzyskujemy przelewając w^rodę ze zbiornika do specjalnej menzurki.

Pluwiograf pły-wakowy - stosowany do rejestracji opadów w postaci ciekłej. Woda spływa z odbiornika do zbiornika, w którym znajduje się pływak połączony z piórkiem, zapisującym zmiany poziomu wody w zbiorniku (rys. 2). Gdy zbiornik napełni się wodą, następuje jego opróżnienie przez lewarek, a zapis opadu rozpoczyna się od zera (rys. 5).

Automatyczny dcszczomicrz kołyskowy - służy do rejestracji opadu w postaci ciekłej i stałej, stanowi wyposażenie automatycznych stacji meteorologicznych (rys. 4). Woda spływa z odbiornika do położonej wyżej, jednej z dwóch komór, obciążają i powoduje przechył kołyski (rys. 3). Rejestrator notuje częstość tych wahań równoznaczną z natężeniem opadu.

Totalizator - stosowany do pomiaru opadów atmosferycznych w terenach o małej dostępności, np. w górach. Totalizator jest cylindrycznym zbiornikiem o powierzchni wlotowej 200-1000 cm² i znacznej pojemności. Dodatek odpowiednich substancji zapobiega parowaniu (CaCl₂ i olej wazelinowy) oraz zamarzaniu wody (CaCl₂).

Śniegomierz objętościowy - przyrząd w kształcie walca o powierzchni podstawy 200 cm², który umożliwia pomiar grubości śniegu lub pobranie próbki śniegu, który zostaje stopiony na wodę. Tak uzyskane wartości wykorzystuje się do dalszych obliczeń.

Śniegomierz wagowy - przyrząd w kształcie w'alca, który po napełnieniu śniegiem waży się na wadze o nierównych ramionach. Informacje o grubości śniegu i ciężarze próbki stanowią podstawę dalszych obliczeń .

Radar meteorologiczny - pozwala na zdalną, ocenę stanu atmosfery. Radar umożliwia pomiar opadu w promieniu ok. 100-150 km i wykrywanie zachmurzenia, opadów i burz w promieniu 200 km. Radary stanowią ważne ogniwo osłony przeciwpowodziowej. Aktualnie (2004 r.) w Polsce meteorologiczne radary dopplcrowskic znajdują się w Legionowie k. Warszawy, w Ramży k. Katowic, w Pastcwniku (Dolny Śląsk), Brzuchani, Gdańsku-Rębiechowie, w Rzeszowie-Jasionce, w Poznaniu i w Świdwinie.

Podstawowe wielkości charakteryzujące opad atmosferyczny:

•    suma opadu - określa grubość warstwy wody (mm), która powstałaby po opadzie deszczu lub po stopieniu śniegu i gdyby nic parowała, nie wsiąkała i nie spływała. Wyznacza się sumy dobowe, pentadowe, dekadowe, miesięczne, sezonowe, roczne i wieloletnie;

•    norma opadu - średnia wieloletnia suma opadów, z okresu co najmniej 30 lat;

•    odchylenie sumy opadu od normy - wynik obliczenia ocenianej sumy w % normy;

•    liczba dni z opadem - z reguły od wartości sumy dobowej > 0,1 mm;

•    natężenie opadu - stosunek wysokości opadu (mm) do czasu jego trwania (min.), informuje o wydajności opadu. Obliczenia natężenia opadu są możliwe w ciepłej porze roku, stosując pluwiograf pływakowy, przez cały rok, stosując ogrzewany automatyczny deszczomierz kołyskowy.