P1010397

Zwycięstwa wampa były jednak chwilowe - filmy kończyły się jego śmiercią. Niektórzy historycy filmu sądzą, że istnieje pewne pokrewieństwo między wyobrażeniem wampa a obrazami kobiet - śmiercionośnych uwodzi-cielek - w amerykańskim filmie czarnym lat czterdziestych. Rozpoznając „tematy wizualne i narracyjne” filmu noir, Janey Place (która zresztą nie łączy wampa lat dwudziestych z damą czarnego kina) zwraca uwagę na ideologiczne działanie mitu kobiety fatalnej w takich filmach, jak klasyczne Podwójne ubezpieczenie Billy Wildera (1944) z Barbarą Stanwyck³³. Sugeruje ono „absolutną konieczność kontroli nad silną, atrakcyjną seksualnie kobietą”, co zostaje osiągnięte „poprzez ukazanie jej niebezpiecznej władzy, przerażających tego rezultatów, a następnie zniszczenie zagrożenia. [...] Celem takiej kobiety jest niezależność, lecz w filmie czarnym jej seksualność ma znaczenie podstawowe i nieodparte. Nacisk na połączenie agresywności i zmysłowości w kobiecie nieuchronnie niebezpiecznej jest główną obsesją czarnego kina, a ruch wizualny [...] przedstawia własną seksualność mężczyzny, która winna zostać stłumiona i poddana kontroli, jeśli nie ma go zniszczyć”³⁴. Zmysłowość kobiety zagraża rodzinie i społeczeństwu.

W konstelacji kobiet fatalnych umieszcza się Glenn Close w roli upartej uwo-dzicielki w filmie Adriana Lyne z 1987 roku pod tytułem Fatal Attraction (po polsku pod niefortunnie przetłumaczonym tytułem Fatalne zauroczenie). Niektórzy widzieli w jej osobie, w jej bezwzględnych działaniach metaforę wirusa HIV. Potwierdziłby się zatem znany ciąg idei i obrazów: wampir - kobieta fatalna - zaraza (syfilis lub AIDS). Catherine Deneuve efektownie

³³    Charakterystyczne, że na początku ostatniego filmu Briana de Palmy Femmefatale (2002) bohaterka ogląda w telewizji właśnie Podwójne ubezpieczenie.

³⁴    J. Place, Kobiety w fiknie czarnym, „Film na Świerie” 1991, nr 384. Por. również: J. Siclier, Le mythe de lafemme dans le cinóma amśricain, Paris 1956, oraz ostatnio P. Jakubowski, Obrazy kobiet w filmie „noir”, w pracy zbiorowej: Gender-Film-Media, pod redakcją E. H. Oleksy i E. Ostrowskiej, Kraków

Catherine Deneuve jako Miriam Blaylock w filmie Zagadka nieśmiertelności (Tht-Hunger)-, reżyseria: Tony Scott, produkcja: Wielka Brytania 1983

Na stronie obok: Carol Borland jako Łuna w filmie Znak wampira