p3260242

Klasyfikacja owadów I

Granada owadów (Insreta) należy do typu saMMcfów {Aithmpab), który dzieli się u miucjs/c jednostki. Podstawowymi kry-m podziału jest budowa narządów gę-be* ydt onz układu oddechowego.

pómję stawonogów w królestwie zwie-riąt onz owadów w obrębie tego typu przedstawia poniższe zestawienie.

Królestwo (irgnum): zwierzęta (Zna). Królestwo to obejmuje wszystkie tyjące na kuli ziemskiej gatunki zwierząt (oprócz jednctomóriowych pierwotniaków - Pm-seiw i stanowiących odrębne królestwo).

Podkrólcstw (subrrgnwn): tkankowce . \lfWM). Należą tu zwierzęta, których cMo składa się z wielu komórek tworzą-fl    cyeh tkanki tw przeciwieństwie do wiclo-

kóraóttowych. ale nie mających tkanek Mj    bertkaokowców I Parazoa).

Typ (pMwi): stawonogi (Anhropoda). Ciało kh składa się z trzech podstawowych aęści - gkwy. lutowia i odw łoka, a człony odnóży mają stawowe połączenia. Typ sta-M«ogów obejmuje dwa działy (dimiones) rakrząt różniących się budową aparatu gę-

gfl    bowgo*.

1. Dńal Idhisio) bezżuwaczkowców tAinandtMaiat. obejmuje stawonogi nie mn mające żuwaczek. Do tego działu należą -13    dwa podtypy tsubphylum): trylobitowców,

czjfc trytobiteteultnych (Trilobitoinorpha). obecnie wymartych, onz szczękoczulkow-hiraę    cń>. czyh szczękoczułkoksztahnych {Che-

jeutzt R||i o aparacie gębowym złożonym ze UMK    » Ichelicerae) i nogoglasz-

jal ma    tak (fi£palpae). obejmujący gromadę pa-

jtpńim tArochnida), kikutnk {Pantopo-graj i większości wymarłych staroraków OfemMMM).

| Dział (irruio) żuwac/kwców {Mon-dtaim <to którego należą stawonogi o ru-/łożonych z wargi górnej.

pary żuwaczek. pary szczęk (żuctiwj wargi dolnej. Również ten dział |§B na dwa podtypy: skrzelodysznycb łggi chram), do którego zaliczono oddw^ skrzelami gromadę skorupiaków ra®H era), oraz tchawkodysznycb ITraci11 do którego należą stawonogi ffiura tchawkami. W skład tego podtypuy?Ji 5 gromad: pierwowije (SymphylaBB nogi (Diplopoda). parcczniki (CWł^ skąponogi {Pauropoda) oraz stela),

Gromada owadów dzieli się na d«9 py (jednostki) o bardzo różnej ifĆąSgB tunków: owadów pierwotnie bczskrzyA^ IApterygotai i owadów uskrzydlony*^ rygom).

Owady bezskrzydłe są znane tyj^o I wielkiej liczbie miłośników przyrody H tomologów amatorów, choć | irodowt^ naturalnym spotyka się je dosłownie ffjl dym kroku. Mimo to ze względu u Huj rozmiary, skryty tryb życia i nicpozamy? gląd, owadów tych zwykle nie zauW niefachowcy, więc ich badaniem zajgw się wyłącznie specjaliści. Niektórzy j £ są nawet zdania, że większość tych otEI właściwie w ogóle nic należy do HM Skoczogonki mają specyficzne aparaty n kowe, nie spotykane u innych owadóa.^ rządy gębowe skoczogonków. pienwp, ków i widiogonków są ukryte w specjały kieszeni mieszczącej się wewnątrz głowowej, co nic zdarza się u pozostyj grup owadów - a więc także jest tocectoj dyna w swoim rodzaju. Gdyby przyjąć pogląd w gromadzie owadów pozostaną* by jako owady bezskrzydłe jedynie ffl| ciogonki (Thysanura). tworzące nadn* w którego skład wchodzą dwa rzędy-pj rzutki (Archaeognatha) i rybiki (Zijn loma).

dów. Za takim podejściem przemawiają również względy praktyczne, ponieważ każdy, kto choć trochę interesuje się przyrodą, może spotkać dosłownie na każdym kroku ich licznych przedstawicieli.

•Swoje I ufcte inae podziały typu stawonogów, np. na 5 podtypów - trytobilowców. ónąs htfr, wnęk* rabrni h*. ffiu i tchawkodysznych 1 lub na 3 podtypy - skonipiabws naękacaAwKó* i    I (pr/yp. tłum.).

Ze względu jednak na dotychczasowe powszechno stosowanie tradycyjnego podziału i stosunkowo niewielkie jeszcze rozpowszechnienie nowych poglądów, wszystkie stawonogi uznawane niegdyś za owady bezskrzydłe zaliczono tu do gromady owa

Podział owadów na podgromady i rzędy:

Gromada: owady {Insreta)

Owady bezskrzydłe (Apterygom)

Podgromada: skrytoszczękic (Entognaiha)

Rzędy: widlogonki (Diplura) pierw ogonki (Protura) skoczogonki (Collrmbola)

Podgromada: jawnoszczękie (Ectognalha)

Rzędy: prze rzutki {Archaeognatha) rybiki (Zygentoma)

Owady uskrzydlone {Pterygota)

Rzędy: jętki {Ephemrmpiera) ważki {Odonam) widelnice (Plecoptera) nogoprządki (Emhiopiera) skorki (Dermaptera) modliszki (Mantodea) karaczany {Blailodea) górczyki {Noioptera) termity (Isopiera) skry taki {Zorapttra) straszyki {Phasmidu) prostoskrzydle długoczułkowc {Ensifera) prostoskrzydle krótkoczulkowe, czyli szarańczaki ICaelifera| gryzki (Psocoptera) wszoły {Mallophaga) wszy {Anoplura) przylżeńce (Thysanoptera) pluskwiaki równ oskrzydlę {Homopum) pluskwiaki różnoskrzydie [Hetrroptera) wielkoskrzydle {Megaloptera) wielbłądki (Raphidiopttra) sieciarki {Neumptera) chrząszcze {Coleopiera) błonkówki (Hymenopiera) chruściki {Trichoptera) motyle {Upidoptera) wojsiłki (Mecopiera) muchówki {Dipteni) pchły (Siphonaplera) wachlarzoskrzydłe (Strepsiptera)

14

II

19