P6190639

SZYSZYNKA

Ryc. 126. Stadłu rozwoju tarczycy: o - ucbyldi n<iMonk.i ektodflrOMfn^jo :»«r*aty zawiązek tarczycy, znajdujący nią pom.ędry wzgórkom m^ar/.y*tym 12) a łączm'4 f*h b — uchyłek pogłębia się 1 powstaje przewód tarczowo-językowy fl)i e - droga z»tę-powanii zawiązka tarczycy (5) zaznaczona flnałkaml (2h 3 — koić goykow* fos hyo-i dtum), 4 - chrząstka tarczo wat.i (caiillago Ihyroidta).

Szyszynka (corpua plnealc) jost pochodzenia ektodermalncgo. Pincalocyty •., przekształconymi komórkarffT glp|owvmi wywodzącymi sio z zawiązka, którym jest grzbietowe uwypuklenie ściany mlędzymózgowla Idlcncephalon). U wy. puklcnic To, powstające w 7 tygodniu rozwoju, mające początkowo światło, staje się tworem litym poprzez rozrost komónkJRola szyszynki nic Jost )«az-cxe Jasna. Zawiera ona w znacznym stężeniu produkowane; przez pinoolocyty dwi- substancje: melatoninę I serotoninę. Udowodniono Joj hamujący wpływ na układ płciowy. Chronobiolodzy dowodzę roli szyszynki w regulacji tzw. cyklu dobowego.

PRZYSADKA

Przysadka (hypophyala) powstaje z dwóch zawiązków pochodzenia oktodnrmal-nego. Pierwszym zawiązkiem Jest kieszonka przysadkpwą — sacculua hypo-phyaealli (kieszonka Rathkego), stanowiąca grzbietowe uwypuklenie atom¹-deurn. Zawiązek ten pochodzi więc z nabłonka znajdującego się przed błoną gardłową (ryc. 125). Uwypuklenie to traci kontakt z nabłonkiem pierwotnej Jamy ustnej i jako pęcherzyk zbliża się ku drugiemu zawiązkowi, którym Jest uwypuklenie w stronę brzuszną dna międzymózgowia (dlenccphalon). z którego powstaje leJoS (fruundlbulum).*

Ryc. 125. Powstawanie przysadki: a — odsziturowanie się kieszonki przysadkowej (6J od nabłonka ck-todermalnego atomodtum 14) w kierunku układu nerwowego: I - -uchyłek dna komory 111. 6 — przerwom- połączenie nabłonka uchyłka okloderaulnego, s którego powstała kieszonka; b — części przysadki: I — część nerwowa, 2 — część pośrednia. 3 — część gruczołowa.

Przednia część pęcherzyka przysadkowego przekształci sfę w część prjed-nłą gruczołową lodenohypopłrysls}. a rozrastające się w tej części komórki obejmą. jako część guzową (pan tuberalb). azypułą lejka przysadki. Tylna rzęśc pęcherzyka przysadkowego przekształci się w część pośrednią (para intermedia;. Światło pęcherzyka zaniknie zupełnie lub pozostanie w postaci kilku niedużych cyst

Z drugiego zawiązka, czyftl łajka powstanie część nerwowa (pora neryoaaj. Jaj komórki, płuucyty, są przekształconymi komórkami neurogloju. Do części taj wrastają włókna nerwówo Jąder podwzgórza 1 Już w ofuetło iyda zarodka są widoczne morfologiczne objawy neuroaekrecjl. Komórki części przednie) różnicują się w 3 ępaalęca rozwoju na trzy rodzaje komórek różniących się bsrwtlwośctą darabtołd cytopiazmy.

GRUCZOŁ TARCZOWY

Gruczoł tarczowy (ghnduło l by rokita), czyli tarczyca powstaje z zawiązka nn-dodermąlmgo. i mianowtria achytka brzusznego nabłonka JeliU pierwotnego, polilbdky tąPAlcą Icopulat I wzgórkiem nieparzystym (łubmręulum iaąnri ate-

nowiącego zawiązki języka. Uchyłek ten wydłuża się. schodząc na wysokość zawiązka krtani, a jego ślepy koniec rozdwaja się na dwa płaty Ujście zawiązka tarczycy jest widoczne Jako otwór ślepy (loramen cecum) w grzbietowej części języka. Połączenie pomiędzy tym otworem a zawiązkiem tarczycy z czasem zanika.

Przewód nabłonkowy łączący podczas rozwoju otwór ślepy z zawiązkiem obu płatów tarczycy nazywa słę przewodem ŁfllÓflttP-językowym (duetu* Iby-rogloasus). Po zaniku tego przewodu nabłonek zawiązków tarczycy zostaje rozdzielony przez tkankę łączną na małe grupy komórkowe. W nich pojawia tlę w 3 miesiącu rozwoju wydzielina „koloid’*, przeaTco gniazda komórkowe przekształcają się w pęcherzyki gruczołu tarczowego. Komórki przypąchercykowc wytwarzające kalcytoninę pochodzą z opisanych uprzednio dał posmhrieio wych (corpora ultimobrahehlallal (ryć. f$6),

GRUCZOŁY PRZYTARCZOWE

Gruczoły przytarczowc (glandulae paraihyroldeae), czyli przyurczyc* tą pochodzenia endodermalnego. co opisano w rozdziale 12. Para dołnyc^ ęturzolów pochodzi 1 IIWiuuM «krialpwtlig..para górnych gruczołów powstaje zaś % kieszonki skrzelowej IV. Para dolnych gruczołów powsuja z uchyłków on-dodermy, która są idągniąte w dół przez rozwijający się zawiązek grasicy. Potem tracą łączność z grasicą, a przylegają do tylna) płaszczyzny dolnego bieguna obu płatów tarczycy. Górna para gruczołów nie schodzi w dół i za-wiązki ich. a potem gruczoły przylegają do tylne! płaszczymy płatów tarczycy na poziomie cleśni (lathmua). Zawiązki przytorczyc tą zbudowana z ko móruk głównych. Komórki kwaaoctrioop* przytarcryc (ctikśat flhypaiMe; pojawiają się dopiero w wieku dziecięcym.

NADNERCZA

Nadnercza (glandulae auptaitnalca) stanowią u człowieka mtwrot rainśt złożoną z dwóch gruczołów o różnej funkcji l pochodzeniu. Kowiełmai (para cortlcolla) pochodzi z mwodenny, część rdzenna Ipan m*dul)arh) § ofcte-

łkuuf-

Rycina 127 pokasuje w—Jawę aetetMlć anatomiomą w rozwoju obu m wlęaków. Część korowa nadnerczy powstaje z rofintu |ofl^r«k ■wirtsłial

158

m