PICT6481

Wykresy kołowe obrazują różnice pomiędzy częściami lub procenta™-danej zbiorowości, wyrażając je za pomocą części kola lub caly_{ch kól} ">> poszczególnych części wynos, 100%. co odpowiada 360 lubjca równa og<? nej liczbie obserwacji- Jeden wykres kołowy może byc wykorzystany _do^Ł“' prezentowania pojedynczego rozkładu, dwa lub więcej do porównywania roz! kładów. Na wykresie 3 przedstawiono rozkład sianu zdrowia uczniów klas V, szkoły podstawowej w roku 1980 , 2000^ Dane- wykresu świadcz,. _{fc s},_a zdrowia uczniów klas VI w okresie od I J80 do 2000 uległ pogorszeniu. _gdy> w roku 2000 mniej było uczniów bez wad a więcej z wadami postawy, sluek,,

i wzroku.    ,    .

Wvkrcsv obrazkowe są efektowne, łatwe do odczytania, choć trudne w wykonaniu. Każdy obrazek oznacza pewną przyjętą dość prezentowanego zjawiska, co należy zaznaczyć w legendzie wykresu, np. przy prezentowaniu zasobów biblioteki, np. obrazek 1 książki może oznaczać 1000 woluminów Jeżeli np. w szkolnej bibliotece jest 5500 woluminów, wówczas zaznaczamy 5, pełnych rysunków książek i pół książki. Wykresy obrazkowe służą tylko do popularyzacji zagadnienia, gdyż. są najmniej dokładne.

Wykresy punktowe reprezentują jedną lub więcej jednostek jakiejś zbiorowości. Stopień zagęszczenia wskazuje na natężenie danego zjawiska. Wykresy punktowe sporządza się w układzie współrzędnych. Przykładem wykresu punktowego są wykresy korelacyjne, omówione na s. 290.

Wykresy mapowe (kartogramy) przedstawiają rozmieszczenie zjawisk na pewnym terytorium. Natężenie i wielkość badanego zjawiska może być oznaczone punktami, symbolami lub kolorami. Przykładem kartogramu jest mapa Polski z oznaczonymi na niej miastami, ukształtowaniem terenu, itp.

3. Rozkład jednej zmiennej

Prezentowane w tabelach materiały, dostarczają jedynie ogólnych informacji o badanej zbiorowości. Nie mogą stanowić podstawy do dokonania oceny jak i analizy. Wymagają one „przełożenia” na miary statystyczne, tj. na średnic, proporcje, rozkłady, itp.

3.1. Miary tendencji centralnej

Wjększość zebranych materiałów z badań ma tendencję do gromadzenia szc/ccńl '!^art0^^c‘ ^ccntralncj. Np. uzyskane przez uczniów oceny z po-po\vtar/'!!-^C 1 ^^rzct^^m*°^^w* można charakteryzować za pomocą najczęściej dla ja    *1? ?^CCn szko,ny^ch. Miary statystyczne, które odzwiercic-

V nc charakterystyki rozkładu zmiennych, nazywane są niia* „delicji centralnej. W badaniach naukowych posługujemy się nai-ra»^1,'.^,C _talcimi miarami, jak: średnią arytmetyczną, wartością modalna

^ dnia arytmetyczna    -j stosowaną miarą tendencji cen-

^SrC _Icsi miarą przeciętnego poziomu wartości danej cechy. Kiedy mó-_ir3Incj- _cdnich wartościach jakiejś cechy, np. o średnich dochodach, śred-tfimy °_t^ _pkt uzyskanych z testu, czy o średniej ocen ucznia na świadcc-n^icJ , zazwyczaj mamy na uwadze średnią arytmetyczną. Jest ona oblicza-^l'^v,c' ^l° _odśta\vic wszystkich wartości danego szeregu, i przyjmuje miano ^{03 n3}'ci szeregu, np. kg; cm; zł; s, itp. Średnia arytmetyczna to suma ^Wart°stkich wartości podzielona przez ich ilość. W zapisie symbolicznym

•5ia arytmetyczna to:

V, •f,Y₂-f.Y₃-f----A-_n

N

w wyniku sumowania wartości - (sigma) możemy zapisać wzór w postaci:

-₌I£

N ^;

gdzie: x-średnia arytmetyczna;

?X- suma wszystkich obserwacji;

N - liczba obserwacji.

Przykład I. Obliczyć średnią temperaturę tygodnia, wiedząc, że w ciągu poszczególnych dni zanotowano temperatury: +6°; +10°; 8°; +4°; +12°: 12°; 10°;

_    6 + 10+8 + 4+12 + 12 + 10

x ----—-    — o.o c.

Średnia temperatura wynosiła 8,S°C.

Średnia arytmetyczna ważona stosowana jest wówczas, gdy posz^zego nc wartości cechy różnią sic częstotliwością występowania. Wzór na średnią aryt mctyczną ważoną jest następujący;

- _ I -Vj "i ^A N

ⁿ\ - oznacza częstotliwość z jaką występuje i-ta wartość cccii)

Przykład II. Obliczyć ile dzieci przypada średnio na jedną rodzinę, znając

•czebność dzieci w poszczególnych rodzinach.

275