pojęcia (4)

Okładkę projektował Marian Jankowski Redaktor Ewa Rasmus Redaktor techniczny Barbara Penszko Korektorzy Jadwiga Szychowska, Bogumiła Zielińska

Tytuł dotowany przer Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki © Copyright by

Państwowe Wydawnictwo Naukowo Warszawa 1974

ISBN 83 - 01 - 00049 - x

Państwowe Wydawnictwo Naukowe

Wydanie III zmienione. Nakład 19 75CH-230 cgz. Arkuszy wyd. 23,00. Arkuszy druk. 24,25 Papier druk. mat. kl. III, 71 g, 36X122 cm. Oddano do składania we wrześniu 1978 r. Podpisano do druku w lutym 1979 r.

Druk ukończono w lutym 1979 r.

Zamówienie nr 2139/11/78. 1-13 Cena zł 42,—

Łódzkie Zakłady Graficzne. Zakł. nr 1 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 45

WSTĘP ¹

Już na przełomie XIX i XX wieku mamy do odnotowania w literaturze pedagogicznej szereg prac, w których autorzy usiłowali wyjaśnić podstawowe zależności między procesami celowych działań wychowawczych, podejmowanych w ramach systemu oświatowego, a wpływami środowiskowymi. Wystarczy wskazać wśród prac autorów polskich znane dzieło Jana Władysława Dawida pt. Zasób umysłowy dziecka (Warszawa 1896), w którym znakomity pedagog empirycznie uzasadnia wpływ środowiska na rozwój umysłowy dziecka. Analizując to zagadnienie, Dawid formułuje następujące wnioski: „W umysłowym rozwoju osobnika decydują dwa czynniki. Muszą być dane pewne siły pierwotne, pewne uzdolnienia i instynkty. Ale iżby te siły wejść mogły w stan czynny, wyrazić się w pracy umysłowej i twórczej, muszą posiadać pewne podniety zewnętrzne. Podniet tych dostarcza życie, książki, obcowanie z ludźmi, przyroda. We wcześniejszym okresie rozwoju, w okresie dzieciństwa, ważne są szczególnie dwa ostatnie źródła podniet: stosunki z ludźmi i świat rzeczy materialnych. W pewnych granicach, im więcej dziecko odbiera różnorodnych wrażeń z otoczenia, tym silniej i pełniej budzi się i rozwija jego życie duchowe” ^ł. To klasyczne dzieło Dawida wywarło duży wpływ na ujmowanie procesu rozwoju psychiki w pedagogice polskiej. Poglądy zawarte w tym dziele przezwyciężały bowiem jednostronność popularnych stanowisk natywistycznych, upatrujących uwarunkowania rozwoju psychicznego w czynnikach

1

Niniejsze wydanie Pedagogiki społecznej jest rozszerzoną wersją wydania II z roku 1976.

¹ J. W- Dawid Pisma pedagogiczne. Wrocław 1961, s. 3.