Porządek joński

Grecja starożytna I

Grecja starożytna I

gzyms wieńczący (geison) "

fryz

(zophoros)

Porządek joński w Azji Mniejszej

Kapitel joński

P - pulvinum (poduszka), B - balteus (pasek), K - kanalis (połączenie wolut).

sima

z rzygaczem

ząbkowanie jajownik i perełkowanie

fasciae

architrawu

abakus

kanalis

echinus z jajownikiem

woluta narożna kanelury

Joński kapitel narożny

Kapitel joński przeznaczony jest do oglądania od frontu. W związku z tym w narożach świątyń dwie woluty zespalano w jedną.

r

Narożnik świątyni attycko-jońskiej. Ateny, Akropol, Erechtejon, k. V w. p.n.e.

Porządek joński

na Wyspach Jońskich i w Attyce

I
m	Pi	«

••SWW

wmmssem&m

architraw

kapitel

Tl

Porządek koryncki

—    antefiksy

¹ sima

_z odpływem

wody

ząbkowanie

—    (geisipodes = czoła belek)

—    fryz

PORZĄDEK JOŃSKI

Kolumna.

-    Trzon smuklejszy niż w porządku

doryckim, czasem zdobiony reliefami

(Efez, 19*, Didyma, Sardes, Chryse.

Kyzikos)

-    entasis - w porządku jońskim dopiero od końca okresu klasycznego

-    kanelury - do 24 głębokich żłobków, zaokrąglonych u góry i u dołu

-    Baza = stopa kolumny. Typy baz (15*):

a)    Wyspy Jońskie. W bazie samijskiej wydatny wałek = torus stoi na lekko wklęsłym bębnie = spirze. Spira podzielona jest poziomo pasowymi profilami, torus - płytkimi kanelura-mi.

b)    Azja Mniejsza. Popularna jest tu baza efezyjska: kwadratowa plinta = płyta stopy kolumny; spira z trzema pojedynczymi lub zdwojonymi profilowaniami; pomiędzy nimi

-    trochilusy (czajki) = żłobkowania. Torus kanelowany często jedynie w dolnej połowie.

c)    Baza attycka (zakończenie linii rozwojowej), dopiero w czasach rzymskich ustawiana na plincie. Szeroki torus dolny oddzielony jest od węższego, spłaszczonego torusa górnego trochilusem rozszerzającym się w dolnej partii. Pomiędzy nimi

-    prosty, wąski uskok trochilusa bądź profil pasmowy.

-    Kapitel. Echinus z jońskim kimationem = jajownikiem, poniżej - zwłaszcza w Jonii - astragal (perełkowanie). Powyżej pulvinum, zwinięte z obu stron w woluty.

Z przodu i z tyłu woluty łączy kanalis, w VI w. p.n.e. na ogół wypukły, w V w. wklęsły. Z boków pulvinum dekorowane motywem anthemionu, akantu ilp. lub przewiązką (balteusem). Narożniki między wolutami a echinusem często zamaskowane palmetami. Abakus płaski, z klimationem.

-    Kapitel narożny*

Belkowanie z różnymi architrawami:

a)    Azja Mniejsza. Fasciae = trzy listwy kamienne + geisipodes (podstawy gzymsu, czoła belek) = ząbkowanie + geison + sima.

b)    Wyspy Jońskie i Attyka. Zophoros = fryz reliefowy; brak ząbkowania.

c)    Typ małoazjatycko-hellenistyczny: fryz + ząbkowanie;

-    pomiędzy elementami poziomymi zawsze fryzy kimationowe.