scan0146

230

wynosi 30°C. Wydajność przemiany 90-95%. Płyn pohodowlany oddzielany jest przez filtrację, zagęszczany w wyparkach próżniowych i poddawany krystalizacji.

CHO 1	CH.OH 1	ch2oh	i
1 H — C -OH	1 H-C —OH	C = 0	1 HO — C
1	1	1	u <
HO - C -H I	HO-C —H	HO — C -H 1 _	HO - C —te. 1
1 - H —C -OH 1	H — C -OH 1	> 1 — H — C -OH i	i
1 H — C -OH	1 H—C — OH |	1 HO - C -H	1 HO- C — H |
ch2oh	1 CH20H	ch2oh	1 ch2oh
0-glukoza	0-sorbiłol	L-sorboza	kwas askorbinoi

Rys. 18.7. -Otrzymywanie kwasu askorbinowego

Warto wspomnieć, że stosowane mikroorganizmy, bakterie Acetobacter suboxidans są czułe na nikiel, co stawia odpowiednie warunki materiałom stosowanym na budowę aparatury.

Sterydy są związkami zawierającymi w cząsteczce czteropierścieniowy układ cyklopentanoperhydrofcnantrenu (steranu) - rys. 18.8. Związki te odgrywają istotną rolę w organizmie ludzkim. Ważne znaczenie farmakologiczne mają hormony kory nadnercza — kortykosteroidy, hormony płciowe żeńskie -estrogeny i gestageny oraz hormony męskie - androgeny.

Sterydy otrzymywane są w wyniku przemian chemicznych, przy czym istotną rolę odgrywają procesy biotransformacji.

Dla produkcji leków sterydowych ważne znaczenie mają następujące bio-transformacje, w nawiasach podano drobnoustroje wykorzystywane do przeprowadzenia tych przemian:

—    wprowadzenie grupy hydroksylowej w pozycję C-ll steranu (Rhizopus),

—    wprowadzenie grupy hydroksylowej w pozycję C-16 (Streptomyces),

-    uwodornienie pierścienia w pozycji C-l (Corynebacterium simplex),

-    redukcja grupy ketonowej przy C-17 lub C-20 (Saccharomyces).

Do otrzymywania różnych pochodnych wykorzystuje się związki pochodzenia naturalnego (kwas dezoksycholowy z żółci zwierzęcej, stigmasterol z ziaren soi, diosgenin z korzeni ziemniaków meksykańskich). Substraty do produkcji testosteronu (np. androtostene-3,17-dione) otrzymuje się w wyniku fermentacji z udziałem odpowiednich mykobakterii.

Pierwszy patent na produkcję testosteronu z wykorzystaniem redukcji grupy ketonowej przez drożdże został przyznany w 1937 r. Do dziś ten proces jest wykorzystywany na małą skalę.

Zastosowanie przemian biochemicznych znacznie upraszcza produkcję. Dla przykładu otrzymanie kortyzonu (sterydowy hormon kory nadnercza) wymaga użycia w metodzie chemicznej kwasu dezoksycholowego i 26 przemian. Wykorzystanie bioiransformacji umożliwia zastosowanie tańszych surowców (diosgeniny lub stigmasterolu) i ograniczenie liczby przemian do 12.

18.4. Surowice i szczepionki

Szczepionki i surowice odgrywają podstawową rolę w profilaktyce i leczeniu chorób zakaźnych. Szczepionki stosowane są w celu wywołania reakcji immunologicznej organizmu i uzyskania w ten sposób czynnej odporności. Odporność laka charakteryzuje się długim okresem trwania i skutecznością w zapobieganiu określonej chorobie. Odporność bierną uzyskuje się w sposób sztuczny, przez zastosowanie ludzkiej lub zwierzęcej surowicy odpornościowej zawierającej przeciwciała lub immunoglobuliny. Odporność ta jest krótkotrwała i mniej skuteczna niż odporność czynna.