scanA2

1.2. Zasady (polityka) rachunkowości

Ogólne zasady rachunkowości zostały określone w dyrektywach Unii Europejskiej, w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), jak również w przepisach prawnych obowiązujących w poszczególnych krajach.

Szczegółowe zasady zawarte w przepisach poszczególnych państw są natomiast pochodną ogólnych zasad, które zostały określone przez naukę rachunkowości, a także utrwalone zwyczajowo i są prezentowane w międzynarodowych regulacjach rachunkowości.

Należy podkreślić, że zasady krajowe nie powinny odbiegać od zasad międzynawowych, co wynika z powstawania i funkcjonowania firm o charakterze międzynarodowym, międzynarodowego rynku kapitałowego i konieczności uzyskania porównywalności prezentowanych informacji oraz jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej¹'.

Do podstawowych zasad należą¹’:

-    zasada wiernego obrazu,

-    zasada memoriałowa,

-    zasada kontynuacji działalności,

-    zasada ciągłości,

-    zasada ostrożności (ostrożności wyceny)¹⁴,

-    zasada wyższości treści nad formą,

-    zasada istotności,

-    zasada periodyzacji.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości¹⁵ zasada wierności obrazu polega na tym, że jednostki są obowiązane stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Zdarzenia - w tym również operacje gospodarcze - ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

Dla odzwierciedlenia w księgach i sprawozdaniach rzeczywistych rozmiarów działalności jednostki oraz wyników osiągniętych w danym okresie, wszystkie operacje gospodarcze powinny być ujmowane w ewidencji księgowej według okresów sprawozdawczych (miesięcy), których dotyczą. Jest to tzw. zasada memoriału, która polega na tym, że rezultaty określonych transakcji i innych zdarzeń gospodarczych rejestrowane są w ewidencji księgowej w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie wypłacenia lub otrzymania gotówki.

Zasada kontynuacji działalności znajduje wyraz w założeniu, że działalność będzie wykonywana w dającej się przewidzieć przyszłości. Jednocześnie przyjmuje się, że działalność będzie prowadzona w niezmniejszonym znacząco zakresie. Zasada ta nie ma zastosowania, jeśli stan faktyczny lub prawny nie pozwala traktować jednostki jako kontynuującej działalność. Ma to miejsce wówczas, gdy zamyka się księgi rachunkowe jednostki w związku z likwidacją, wszczęciem postępowania upadłościowego lub zmianą formy prawnej¹⁶.

¹²    Podstawy rachunkowości, red. K. Winiarska, Warszawa 2003, s. 21.

¹³    T. Kiziukiewicz, Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w małych firmach, Wrocław 1997, s. 43; Rachunkowość zaawansowana, red. K. Winiarska, Kraków 2006, s. 24—25.

¹⁴    Art. 7 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

¹⁵    Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.

¹⁶    Ustawa o rachunkowości..., art. 5 ust. 2.

13