skanuj0026 2

czynić wszystko na opak lub w nadmiarze Z lam* łych czasów zachowano chyba tylko samą zasadę obrzędu oraz chwilowe zastępowanie władzy normalnej przez władzę „śmieszną".

Święto jest zespołem znacznie bardziej skomplikowanym. Zawiera ono pożegnanie zużytego czasu i równocześnie usunięcie wszelkich odpadków wytworzonych przez działanie gospodarki, wszelkich zmaz związanych ze sprawowaniem jakiejkolwiek władzy. Ponadto powraca się wtedy do twórczego Chaosu, do rudis ind\gestaquc moles, ż której narodził się świat zorganizowany i z której się odradza. Otwiera się okres swobód, kiedy to normalna władza ulega zawieszeniu. W Ton-kinie Wielką Pieczęć Sprawiedliwości zamykano do szkatuły stroną czołową ku dołowi — na znak, że prawo śpi. Zamykano sądy, a ze wszystkich przestępstw liczyły się tylko zabójstwa, przy czym sąd nad winowajcą odkładano do czasu powrotu norm. Tymczasem władzę powierzano monarsze, który miał za zadanie łamać wszelkie zakazy, dopuszczać. się wszelkich wybryków. Uosabiał on mitycznego władcę ze Złotego Wieku Chaosu. Powszechna rozpusta odmładza świat, pokrzepia ożywcze siły natury zagrożonej śmiercią.

Potem, gdy chodzi o przywrócenie pokoju, o ukształtowanie nowego świata, tymczasowego króla detronizuje się, wypędza,' składa w ofierze, co może ułatwić utożsamienie go z tym przedstawicielem dawnego czasu, jakim był kozioł ofiarny, zabijany lub przepędzany. Odprawia się duchy •zmarłych przybyłych w odwiedziny, praprzodkowie odchodzą ze świata ludzi. Tancerze, którzy przedstawiali duchy bogów, grzebią swe maski, ścierają malowidła. Znów wznoszą się przegrody między mężczyznami a kobietami, znów zaczynają działać zakazy seksualne i żywnościowe.

Gdy odnowa dobiega końca, nadmiar sil potrzebnych do procesu umacniania musi ustąpić miejsca poczuciu miary i łagodności, obawie, stanowiącej początek mądrości, wszystkiemu, co podtrzymuje i ochrania. Szal ustępuje miejsca pracy, niepomiarkowanie — poszanowaniu reguł. Uświęcona norma i uświęcony zakaz zaprowadzają ład; dzięki niemu trwają owoce twórczego dziełu, umożliwionego pizez uświęcone przekroczenia prawa. Uświęcona norma rządzi normalnym tokiem życia społecznego, uświęcone wykroczenie — jego paroksyzmem.

HOJNOŚĆ I PAROKSYZM

Święto w pełnej wersji określić należy bowiem jako paroksyzm oczyszczający i zarazem odnawiający społeczeństwo. Stanowi ono punkt kulminacyjny życia społecznego nie tylko z punktu widzenia religijnego, ale także gospodarczego. To okres krążenia bogactw, najważniejszych jarmarków, hojnego rozdawnictwa nagromadzonych zapasów. Jawi się ono jako właściwe zjawisko uzewnętrzniające sławę; społeczeństwa i utwierdzające je w bycie: grupa cieszy się tym wszystkim, co się narodziło, co stanowi dowód jej pomyślności i zapewnia przyszłość. Przez inicjację, która udziela sił, przyjmuje się nowych członków społeczeństwa. Żegna, się ze zmarłymi,, dając im uroczyste dowody wierności. Jest to równocześnie chwila, gdy w społeczeństwach hierarchicznych różne klasy społeczne zbliżają się z sobą i bratają, a w społeczeństwach podzielonych na fratrie — grupy komplementarno-antagonistyczne mieszają się z sobą, dając dowód swej solidarności i współdziałając przy tworzeniu pierwiastków "mistycznych, które same wcielają i których odrębności przestrzega się zazwyczaj bardzo starannie.

,.Nasze święto — wyjaśnia Kanak — jest jak

> . I ^r>7