skanuj0105 (Kopiowanie)

żenie ciśnienia śródgałkowego i chorobę zwaną jaskrą. Prowadzi ona zaniku nerwu wzrokowego.

Uszkodzenie i zanik nerwu wzrokowego może powstać też po zapaleni* zatruciach i urazach tego nerwu. Doprowadza to do częściowej lub witej ślepoty.

9.8.2. Biofarmaceutyczne aspekty leków ocznych

Terminem leki do oczu obejmuje się postacie stosowane bezpośrednio ni gałkę oczną lub powiekę w celach leczniczych lub diagnostycznych (np. barwniki lub leki rozszerzające źrenicę). Leki do oczu stosowane są w następujących postaciach:

1.    Wody do oczu.

2.    Krople do oczu.

a.    Roztwory wodne.

b.    Roztwory olejowe.

c.    Zawiesiny wodne.

d.    Zawiesiny olejowe.

3.    Maści do oczu.

4.    Wkładki do oczu (Lamellae, tabletki, ocusert).

Wody do oczą. są wodnymi roztworami substancji leczniczych służą-cymTdćTkąpieli ściany zewnętrznej gałki ocznej oraz powieki, w celu usunięcia ciał obcych, chemikaliów lub złagodzenia stanów zapalnych, zawierają one substancje lecznicze, ich działanie jest wyłącznie j chniowe. Zadaniem pozostałych postaci leku jest dostarczenie su leczniczej nie tylko na powierzchnię gałki ocznej, lecz także tunoż przenikania ich do wnętrza oka, głównie komory przedniej.    i

Sródbionek

< lipofiłowy)

i po fi Iowy)

śródmiąższowa

(hydrofitowa)

*

Ryc. 9.48. Schematyczne przedstawienie zmian stopnia dysocjacji alkaloidu w czasie przenikania przez rogówkę

208 Zarys biofarmacji

Substancje lecznicze stosowane w okulistyce są najczęściej solami sła-ch zasad, których roztwory po wkropleniu pod powiekę, wskutek hufo-jącyćh właściwości płynu Izowego, zostają doprowadzone do nJHPĘO-/*7, . Wskutek tego cofa się dysocjacja tych soli, a nie zdysocjowantrfCntia nasady jako lipofilowa wnika do rogówki. Zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna warstwa rogówki ma charakter lipofilowy, natomiast występujący jlośrodku miąższ rogówki ma ^charakter hydrofitowy- W miąższu rogówki nachodzi częściowa dysocjacja z wytworzeniem dodatnio naładowanych jonów, co ułatwia ich wędrówkę (ryc. 9.48). Substanq'a lecznicza w formie nie zdysocjowanej przenika do wnętrza komory przedniej przez śródbłonek. Przez dyfuzję w wodnistej cieczy, wypełniającej komorę przednią oka, substancja lecznicza dociera do tęczówki i ciałek rzęskowych i tam wykazuje swoje działanie farmakologiczne. Substancje dysocjujące w. pH 7.4 mogą również przenikać przez rogówkę, o ile mają budowę amfofilową i są powierzchniowo czynne. _ Obecność substancji powierzchiiiowo Czynnych (tenzydów) w kroplach do oczu zwiększa ilość substancji leczniczych przenikających przez rogówkę. Chlorek benzalkoniewy w stężeniu 0,01% zwiększa 20-krotnie przenikanie fluoresceiny przez rogówkę, w stężeniu 0,03% zwiększa 2-krotnie działanie karbacholu zwężające źrenicę.

Jony i substancje hydrofilowe wnikają do rogówki przez transport konwekcyjny przez przestrzenie międzykomórkowe (cząstki wielkości 1-25 izm).

Wchłanianie substancji leczniczych podanych do oka odbywa się głównie przez rogówkę,.częściowo przez spojówkę i. .twardówkę. Spojówka jest wprawdzie bogato unaczyniona'1~zawiera'również naczynia chłonne, lecz substancja lecznicza dostaje się wówczas raczej do krążenia ogólnego, a nie do wnętrza oka. Wchłanianie jest szczególnie znaczne, gdy naczynia krwionośne spojówki są rozszerzone na skutek podrażnienia lub w stanach 'apalnych. Przez twardówkę przenikają substancje rozpuszczalne w wodzie, które trudno rozpuszczają się w lipidach. W przeciwieństwie do roz-tworówwodnych, które bardzo krótko kontaktują się z rogówką, na skutek spłukiwania płynem łzowym, roztwory olejowe mają znacznie dłuższy r czas zetknięcia, a więc uwalnianie substancji leczniczej może odbywać się dłużej. Wadą roztworów-oLelowyd) (np. w oleju rycynowym o dużej lepkości) jest jednak zmniejszenie przejrzystości regówki i zmniejszenie ostrości widzenia. Z tego powodu od wielu lat praktykuje się zwiększeniejfip-kości roztworów wodnych dodatkiem wielkocząsteczkowych polimerów, jak: metyloceluloza, hydroksyetyloceluloza, hydroksypropylometylocelu-loza, polialkohol winylowy lub rzadziej karboksymetyloceluloza i poli-winylopirolidon (PVP). Roztwory wodne są spłukiwane z powierzchni rogówki w ciągu 5-6 min. Po zwiększeniu lepkości dodatkiem metylocelulozy do ok. 55 mPa • s (= 55 cP) utrzymują się ok. 60 min.

Ze względu na powodowanie odczucia bolesności oraz zatykanie kanału Izowego, po wkropleniu roztworów o zbyt dużej lepkości, zaleca się utrzymywać ją w granicach 10-30 mPa • s. Bądania własne wykazały, żc najlepszą tolerancję mają krople o lepkości ók. 10 mPa • s zawierające metylocelulozę.

Pozanaczyniowe podawanie leków 209