skan126

-    integryny (ang. integrins) pochodzące z limfocytów i monocytów; znane są liczne integryny tzw. rodziny p, i tzw. rodziny p_:;

-    selektyny (ang. selectins): selektyna E pochodzi z komórek śródbłonka, selektyna L z limfocytów, granulocytów i monocytów, selektyna P z irombo-cytów i komórek śródbłonka;

-    niektóre z ciał czynnych w procesie przylegania należą do immunoglo-bulin (tu zalicza się: ICAM-1,2,3 - ang. intercellular adhesion molecules^ VCAM-1 - ang. mscular celi adhesion molecule);

-    kadheryny (ang. cadherins): znanych jest co najmniej siedem rodzajów kadheryn, tworzonych w różnych tkankach; mają one znaczenie przede wszystkim w mechanizmach prawidłowych połączeń międzykomórkowych, nie są( więc swoiste dla procesu zapalnego.

Gdy granulocyty przylegają już do śródbłonka naczyniowego, rozpoczyna! się proces ich emigracji. Dzięki obecności białek kurczliwych w cy topią? zmie, granulocyty mają zdolność ruchów amebowatych - mogą więc czynił ie opuszczać naczynia i wędrować poprzez tkanki. Emigracja leukocytów przylegających do wewnętrznej strony ściany naczyniowej zaczyna się tworzeniem nibynóżek (pseudopodii) wnikających między komórki śródbłonka. Granulocyty (mikrofagi) mogą też uwalniać enzymy lizosomalne, m.in. pro-teazy trawiące błonę podstawną śródbłonka naczyń, co ułatwia emigrację do przestrzeni pozanaczyniowej. Podobnie jak granulocyty obojętnochłonne, emigrować mogą z naczyń do tkanek granulocyty kwaso- i zasadochłonne, a także monocyty (te w tkankach stają się makrofagami).

Emigracja jest procesem czynnym, trzeba więc wyraźnie odróżniać ją od biernego (zwanego niekiedy diapedezą) przemieszczania elementów morfo-tycznych przez otwory w zniszczonej ścianie naczynia*. Przykładem diape-dezy jest bierne - wskutek różnicy między ciśnieniem hemodynamicznym a śródtkankowym - opuszczanie naczyń przez erytrocyty w toku zapalenia krwotocznego.

Wstępną fazą fagocytozy jest faza chemotaktyczna: znajdujący się już poza naczyniem fagocyt (granulocyt, zwany mikrofagiem lub monocyt/makrofag) kieruje się - zgodnie z gradientem stężenia czynników chemotaktycznych — ku przedmiotowi fagocytozy, np. drobnoustrojom. Duży efekt chemotaktyczny wywierają składniki układu dopełniacza (głównie C_5a, C₆ i C₇), aktywowane przez odpowiednie przeciwciała lub czynniki nieswoiste; istotnymi czynili* kami chemotaktycznymi są leukotrieny, zwłaszcza LTB₄, a także interleuki-ny IL-1 oraz IL-8, również kachektyna (czynnik martwicy nowotworów; ang. tumor necrosis factor, TNF). Szczególnie silne działanie chemo tak tyczne na

' Nie ma w tej sprawie jednolitego nazewnictwa: niektóre podręczniki terminem „diapede-za" określają zjawisko opisane tu jako emigracja.