skan146

bakteriobójczy lizozym. Ruch rzęsek nabłonka wyściełającego oskrzela przy-' czynią się do usuwania obcych cząstek (w tym i drobnoustrojów). Kwas sol, ny soku żołądkowego niszczy drobnoustroje obecne w przyjmowanym po, karmie.

Czynnik patogenny wywołujący zakażenie uruchamia również mechani,' zmy odpornościowe, tj. immunologiczne. Zalicza się tu odczyny nieswoiste (tj. takie, które nie dotyczą rozpoznania, sfagocytowania i przetworzenia an-jj tygenu przez komórki prezentujące antygen, przekazania informacji do lim, focytów i swoistej odpowiedzi humoralnej lub komórkowej) oraz swoiste ~ odporność na określoną chorobę lub antygen. Do mechanizmów odporności nieswoistej należą: układ dopełniacza, opsoniny (ułatwiające proces fagocy-tozy), także proces fagocytozy (mechanizm bakteriobójczy enzymatyczni oraz zależny od tworzenia toksycznych metabolitów tlenowych).    .iii|

W warunkach zakażenia wirusowego pewne komórki (głównie leukocyt)) i fibroblasty) tworzą interferon a (IFN-a) i interferon P (IFN-p), oba o działaniu przeciwwirusowym. IFN-a oraz IFN-P pobudzają ponadto ekspresję antygenów zgodności tkankowej człowieka (ang. Imman leucocyte antigens* HI A) klasy I, tj. cząsteczek HLA mających znaczenie w prezentacji antygenów cytotoksycznym limfocytom T.

Monocyty/makrofagi tworzą liczne cytokiny: przede wszystkim interleu-kiny IL-1 oraz IL-6, czynnik martwicy nowotworów a (TNF-a, czyli ka-chektynę) oraz wzrostowe czynniki transformujące (zwłaszcza TGF-P). Aktywowane limfocyty T tworzą interleukiny, m.in. IL-2, IL-3, IL-4, IL-5, IL-8 oraz czynnik martwicy nowotworów P (TNF-P, czyli limfotoksynę). Tworzenie cytokin świadczy o pobudzeniu układu immunologicznego. Wszystkie tu wymienione cytokiny mają znaczenie w wyzwoleniu tzw. odczynu ostrej fazy.

5.10.2.    i

Odczyn ostrej fazy

Proces zapalny (zwłaszcza o znaczniejszym nasileniu) zaburza równowagę homeostatyczną ustroju, jest bowiem przyczyną tzw. odczynu ostrej fazy (ang. acute phase reaction). Odczyn ostrej fazy jest ogólnoustrojowym, złożonym procesem zmian równowagi czynnościowej wielu układów (przede wszystkim immunologicznego, nerwowego i dokrewnego) oraz narządów (tu khp czowe miejsce przypada wątrobie).

Na odczyn ostrej fazy składają się: gorączka (omówiona w rozdz. 10) oraz głębokie zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim co do przemiany białkowej w wątrobie. Znacznie zwiększa się wówczas synteza i stężenie w osoczu krwi tzw. białek ostrej fazy (ang. acute phase proteins; też acute phase