str0081

rentnych nerwów IX i X znajdują się w odpowiednich zwojach, a aksony tych neuronów dochodzą do jądra pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym. Jest to skupisko komórek stanowiące jeden z największych ośrodków czuciowych pnia mózgu. Ciągnie się przez całą opuszkę i jest otoczone ze wszystkich stron włóknami tworzącymi pasmo samotne (rys. 32).

Impulsy czucia smaku są przewodzone przez nerw pośredni, uważany za część nerwu twarzowego (VII), nerw językowo-gardlowy i ner w błędny. Pierwszy odbiera impulsy z przednich 2/3 części języka, drugi — z tylnej 1/3 części, a nerw błędny — z nagłośni. Wszystkie impulsy związane ze smakiem dochodzą do jądra pasma samotnego.

Ośrodkiem ruchowym dla nerwów IX. X i XI jest jądro obojnakie w rdzeniu przedłużonym, gdzie znajdują się komórki ruchowe (motoneurony). Aksony tych neuronów unerwiają mięśnie poprzecznie prążkowane gardła i krtani. Mięśnie te. podiegłe naszej woli. uczestniczą w wykonywaniu aktu połykania i w' czynnościach artykulacyjnych, tj. w formowaniu dźwięków mowy.

Nerw dodatkowy' ma jeszcze jądra ruchowe w górnych segmentach szyjnych rdzenia kręgowego. Włókna pochodzące z tych jąder unerwiają mięśnie karku.

Czynności wegetatywne (przywspółczulne) spełniają jedynie dwa pierwsze nerwy, tj. językowo-gardlowy i błędny. Nerw błędny unerwia mięśnie gładkie i gruczoły wszystkich narządów klatki piersiowej (przełyku, tchawicy i oskrzeli) i wielu narządów jamy brzusznej (żołądka, wątroby, dróg żółciowych i jelit), a także mięsień sercowy i układ automatyzmu serca. Nerw językowo-gardlowy zawiera włókna wydzielniczc unerwiające jeden z gruczołów ślinowych — śliniankę podżuchwową. Biorą one początek w jądrze ślinowym, znajdującym się w rdzeniu przedłużonym.

Nerw podjęzykowy (XII)

Nerw podjęzykowy, ostatni nerw czaszkowy, jest nerwem ruchowym unerwiającym mięśnie języka. Mięśnie te uczestniczą w czynnościach artykulacyjnych, a także powodują ruchy języka niezbędne do formowania kęsów' pokarmowych podczas jedzenia. Jądro nerwu XII znajduje się w opuszce. Tworzy uwypuklenie widoczne na dnie komory IV.

3,4.5. Drogi wstępujące pnia mózgu

Pień mózgu stanowi trasę przebiegu dróg przewodzących impulsy czucia powierzchownego i głębokiego, czucia łrzewnego. czucia smaku oraz informację słuchową. Znajduje się tu także twór siatkowaty, którego część odgrywa rolę tzw. nieswoistego systemu wstępującego.

Swoiste drogi czuciowe, tj. przewodzące impulsy związane z poszczególnymi rodzajami czucia, bądź w' całości przechodzą przez pień mózgu, bądź też rozpoczynają się w jądrach czuciowych pnia.

Czucie dotyku i czucie głębokie z tułowia i kończyn są prze-

6 - Biologiczne mechanizmy... 81