Centralną częścią ośrodkowego układu nerwowego jest znajdujący się w czaszce - mózg Jest on najbardziej złożonym narządem, a stopień jego rozwoju warunkuje istnienie świadomości. Mózg zbudowany jest z dwóch pofałdowanych półkul (lewa i prawa), są one rozdzielone głęboką bruzdą podłużną (bruzda centralna), a w dolnej części łączą się ze sobą wielkim spoidłem mózgowym, z śródmózgowiem natomiast są połączone za pomocą szczypułek mózgowych Obie półkule przecinane są pod spodem przez tzw bruzdę Syłwiusza, która dzieli je na cztery płaty: ciemieniowy, skroniowy, czołowy i potyliczny Każdy z płatów wykonuje określone funkcje: płat ciemieniowy bierze udział w analizie doznań czuciowych, płat czołowy jest odpowiedzialny za czynności ruchowe, a w płacie potylicznym odbywa się analiza doznań słuchowych.
Mózg jest bardzo wrażliwym narządem, dlatego też otaczajągo 3 ochronne opony Każda z nich jest inna i spełnia inne zadania. Najbliżej mózgu znajduje się silnie unaczymona opona miękka (tzw naczyniówka), jej zadaniem jest odżywianie mózgu Tworzy ona sploty naczyniowe wnikając do komór, bruzd i zakrętów mózgu Drugą oponą jest tzw pajęczynówka, w której znajduje się płyn mózgowordzeniowy, amortyzujący wstrząsy i wyrównujący ciśnienie w czaszce. Pajęczynówka jest bardzo delikatna i nie zawiera naczyń krwionośnych Ostatmą oponą jest opona twarda, będąca zarazem okostną czaszki Opona twarda dzieli się na blaszkę zewnętrznąi wewnętrzną.
Autonomiczny układ nerwowy- część układu nerwowego, którego nerwy unerwiają narządy wewnętrzne. Wyodrębniony ze względu na pełnione przez siebie funkcje i budowę. W przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli, czyli np. wydzielanie soku żołądkowego, mchy perystaltyczne jelit itd. Układ autonomiczny dzieli się na układ współczulny, inaczej sympatyczny (pobudzający) i przywspółczulny, inaczej parasympatyczny (hamujący). Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - ich działanie jest względem siebie antagonistyczne W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad działaniem układu przywspółczulnego Część sympatyczna i parasympatyczna wzajemnie uzupełniają się w działaniu
Najważniejsze czynności tego układu to:
• rozszerzanie lub zwężanie źrenicy;
• pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie;