skanuj0012

WYKŁAD 5

Budowa i funkcje ośrodkowego układu nerwowego c.d.: kresoraózgowie - jądra r> pod korowe i kora mózgowa. Asymetria funkcjonalna mózgu.

\J JĄDRA PODKOROWE

Istota szara leżąca w głębi półkul mózgu.

Na jądra podkorowe w mózgu człowieka składają się:

-    ciało prążkowane (jądro ogoniaste i jądro soczewkowate)

-    jądro niskowzgórzowe

-    jądro czerwienne

Dawniej zwane układem pozapiramidowym.

-    koordynacja ruchowa

-    kontrola napięcia mięśniowego

-    kontrola zakresu ruchów

-    kontrola precyzji ruchów dowolnych

-    kontrola automatycznej, stereotypowej aktywności ruchowej

-    ocena prawidłowości przebiegu ruchu

-    rola w rozpoczęciu czynności ruchowej

\| JĄDRO OGONIASTE

Jedno z jąder podkorowych, wchodzi w skład ciała prążkowanego.

Ma wpływ na automatyzmy myślenia.

\J JĄDRO SOCZEWKOWATE

Wchodzi w skład ciała prążkowanego jąder podkorowych. Składa się ze skorupy i gałki bladej.

Bierze udział w ruchach mimowolnych.

V SKORUPA

-Część jądra soczewkowa tego. Wraz z jądrem ogoniastym nosi nazwę prążkowia. V GAŁKA BLADA

Część jądra soczewkowatego. Jest centralnymośrodkiem układu pozapiramidowego. Otrzymuje głównie włókna z prążkowia i przekazuje je do jądra brzusznego i . przedniego wzgórza (a te do kory przedruchowej i ruchowej).

Funkcjonuje jako struktura pobudzająca układu pozapiramidowego.

CIAŁO MIGDAŁOWATE

■ Część układu limbicznego (składa się on z części korowo - przyśrodkowej [jądro przyśrodkowe, jądro środkowe i jądro korowe] i części podstawno - bocznej [jądro podstawne i jądro boczne]). Ośrodek mózgowy odpowiedzialny za agresję oraz niektóre rodzaje pamięci.

> Usunięcie ciała migdałowatego ma uspokajający wpływ na osobnika.

h f

‘ * PRAKORA (kora dawna)

Rodzaj kory mózgu o zwykle prostej budowie warstwowej. Należy do niej głównie kora związana bezpośrednio ze zmysłem powonienia.

^ OPUSZKA WI-CHOWA

Jest centralnym tworem na powierzchni podstawy mózgu. Tworzy przednią część węchomózgowia. Przez otwory w blaszce sitowej kości sitowej do opuszki wnikają nerwy węchowe. U osób zdrowych istnieje zależność między wielkością opuszki a indywidualną wrażliwością.

^V STARA KORA

Rodzaj kory mózgu budującej przede wszystkim hipokamp i zakręt zębaty. Odpowiada za stany emocjonalne i popędy oraz kontrole podwzgórza.

HIPOKAMP

To element układu limbicznego odpowiedzialny głównie za pamięć. Jest drobną strukturą nerwową, umieszczoną w korze mózgowej kresomózgowia. Składa się ze stopy (charakterystyczny kształt zwierzęcej łapki), koryta i strzępka.

Ma decydujące znaczenie dla pamięci świeżej, odgrywa dużą rotę w procesach uczenia się. Zakończenie hipokampu filtruje sygnały, odbierane przez człowieka ze środowiska. To dzięki niemu nie tracimy świadomości w gwarnym centrum miasta z powodu przeciążenia sygnałami.

Osoby pozbawione hipokampu mają wielkie trudności z wyobrażeniem sobie abstrakcyjnych pojęć oraz nie odczuwają potrzeby odwołania się do istoty wyższej (brak religijnej świadomości). Osoby z uszkodzeniem lewej strony hipokampu mają trudności z pamiętaniem informacji słownych, lecz łatwo przypominają sobie wzorce wzrokowe i lokalizacje; pacjenci z uszkodzeniem prawej strony mają przeciwne / problemy.

NOWA KORA

Rodzaj kory mózgu, który zajmuje ponad 95% powierzchni półkuli mózgu. Składa się z sześciu kolejno ułożonych warstw.

Jest odpowiedzialna za wyższe czynności poznawcze.

KOMORY MÓZGU

To zbiór czterech przestrzeni wewnątrz mózgu, w których wytwarzany jest płyn mózgowo - rdzeniowy (z osocza krwi), i z których następnie wydostaje się do przestrzeni podpajęczynówkowej, gdzie krąży, otaczając cały ośrodkowy układ nerwowy.

Wyróżniamy:

-    dwie komory boczne zawarte półkulach mózgowych

-    komorę III z komorę IV

V BRUZDA ŚRODKOWA

Jedna z głównych bruzd kory mózgowej.

Oddziela płat czołowy półkul mózgowych od płata ciemieniowego.

. y

\J BRUZDA BOCZNA

Oddziela płat czołowy i ciemieniowy od płata skroniowego. Na jej ścianie znajduje ,się kora smakowa I.

ZAKRĘT PRZEDŚRODKOWY

Zakręt mózgu znajdujący się przid bruzdą środkową.

Zawiera ośrodki radiowe.

⁴ ZAKRĘT ZAŚRODKOWY

Zakręt mózgu oddzielający bruzdę środkową od bruzdy zaśrodkowej.

Jest oś.oakiem czucia dotyku.

.Zakręty zwano są też grzebieniami.

\i KORA (kora mózgu)

Struktura mózgu zbudowana z istoty szarej. Jest bardzo silnie pofałdowana, dzięłć czemu przy niewielkim objętości zajmuje sporą powierzchnię.

Pokrywa pięć piatów kresomózgowia: czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny i wyspę. Dzieli się na korę dawną (prakorę), korę starą i korę nową.

Kora mózgowa odbiera i analizuje informacje z narządów zmysłów. Odbywają się w niej także ptoccsy kojarzenia, stąd też wysyłane są instrukcje określające reakcji ruchowe.

Funkcje:

-    okolica przedczolowa - planowanie ruchów i sterowanie złożonymi formami zachowania

-    okolica przedrachowa - kodowanie wzorców ruchów złożonych

-    pierwszo rzędowa kora ruchowa - wykonanie elementarnych ruchów dowolnych

; PŁAT CZOŁOWY

Część kory mózgowej leżąca za czołem (przed zakrętem przedśrodkowym)

1)    część górna - funkcje mchowe, pierwotna kora mchowa, kora przedrachowa. dodatkowa kora ruchowa

2)    pamięć wyuczonych działań rachowydi (np. taniec)

3)    lewy piat - obszar Brocka - mowa

4)    część przedczolowa - „zdawanie sobie sprawy"

5)    planowanie i inicjacja działania w odpowiedzi na zdarzenie zewnętrzne

6)    oceny sytuacji

7)    przewidywanie konsekwencji działań Cool anaiiza i kontrola stanów emocjonalnych

9)    uczucia błogostanu, lęku i napięcia

10)    lewy płat - kojarzenie znaczenia i symboli; kojarzenie sytuacyjne

11)    pamięć robocza

12) wola, działanie, podejmowanie decyzji

13)    reakcje czasowe, kontrola sekwencji zdarzeń

PŁAT CIEMIENIOWY

Cześć kory mózgowej od czubka głowy ku tyłowi. Przechodzi bez ostrej granicy w płat potyliczny.

1)    Bierze udział w analizie doznań czuciowych — kora czuciowa

2)    Świadomość przestrzeni i położenia dała - kora somatosensoryczna

PŁAT POTYLICZNY

Cześć kory mózgowej leżąca z tyłu głowy.

1)    Odpowiada za widzenia: analizę koloru, ruchu, kształtu, głębi

2)    Decyduje o skojarzeniach wzrokowych

1) zakręt górny i wieczko — słuch muzyczny i wrażenia dźwiękowe

2) obszar Wemickego — rozumienie mowy, gramatyka

3) zakręt dolny - rozpoznawanie obiektów

4) kategoryzacja obiektów, pamięć werbalna, zapamiętywanie I )część podstawna — analiza zapachów

OŚRODEK BRCCKA Ośrodek ruchów, mowy (Brocka)

Znajduje się w piacie czołowym półkuli dominującej (dla mowy).

Jego uszkodzenie powoduje afazję ruchową czyli niemożność wymawiania głosek pomimo prawidłowego połykania, oddychania i rozumienia mowy.

OŚRODEK WERN1CKEGO Ośrodek czuciowy mowy (Wernickego)

Znajduje się w tylnej części zakrętu skroniowego górnego i środkowego w półkuli dominującej (dla mowy).

Jego uszkodzenie powoduje afazję czuciową, która polega na nie rozumieniu mowy / pomimo prawidłowego wypowiadania głosek.

, i

^V KORA WZROKOWA

Znajduje się w płacie potylicznym.

W tym obszarze następuje percepcja obrazu.

KORA SŁUCHOWA Obszar płatów skroniowych

I    — rzędowa — położona w zakręcie środkowym górnym

II    - rzędowa — ma znacznie mniej organizację tonotropową

Pozwala „wytężyć słuch", oczekiwać dźwięku z określonego kierunku lub przestać go zauważać.

_> j KORA RUCHOWA U Obszar z tyłu płatów czołowych.

Kontroluje ruchy dobrowolne.

V? KORA SOMATOSENSORYCZNA ^J Obszar z prawej części kory mózgowej.

Przetwarza informacje dotykowe. Tu odbywają się analizy bodźców czuciowych, .kojarzenie pobudzeń kinestetycznych i wzrokowych z czynnościami ruchowymi.

\j CIAŁO MODZELOWATE (spoidło wielkie)

Obszerne połączenie między prawą i lewą półkulą mózgu, poniżej szczeliny podłużnej mózgu. Utworzone jest z poprzecznie do tej szczeliny przebiegających włókien nerwowych.

Przekazuje informacje pomiędzy prawą i lewą półkulą.

V/ KOMISUROT OMIA

Chirurgiczne przecięcie spoidła wielkiego mózgu

PŁAT SKRONIOWY

Część kory mózgowej leżąca nad uszami, poniżej bruzdy bocznej.