str6 2

1.2. Kategorie teoretyczne 37

ności militarnych, pomnożona przez sumę celów strategicznych i woli narodowej¹. Reguła ta prezentowana Jest w formie równania:

Ps = (K + E + M) x (S + W)

Ps - siła postrzegana.

K - masa krytyczna, określona przez wielkość populacji i terytorium

E - siła ekonomiczna

W - zdolności militarne

S - cele strategiczne

W - wola narodowa

Różne Jest jednak tłumaczenie dążenia do zwiększenia potęgi: upodobanie do siły. które jest cechą natury ludzkiej, dylemat bezpieczeństwa, w jakim znajdują się państwa lub anarchia systemu międzynarodowego². Każde państwo dąży do realizacji swoich interesów w sposób, jaki uznaje za najwłaściwszy. Z anarchii systemu międzynarodowego wynika brak godnych zaufania mechanizmów godzenia rozbieżnych interesów. Polityka zagraniczna oparta na sile nie Jest ani moralna, ani niemoralna, lecz Jest jedynie rozumną odpowiedzią na zasady funkcjonowania świata³.

Mearsheimer wyróżnia siłę ukrytą (latent). czyli potencjalną, oraz siłę militarną. Pierwsza jest funkcją bogactwa i wielkości populacji, druga zależy od wielkości i jakości sił zbrojnych. Znaczna liczba ludności jest elementem koniecznym siły ukrytej, decyduje bowiem o możliwości wystawienia licznej armii. Istnieją wszakże państwa o bardzo dużym potencjale demograficznym, które mocarstwami nie są. Decydujące znaczenie ma bogactwo, które umożliwia wystawienie efektywnych sił zbrojnych.

Wśród strategów wojskowych 1 teoretyków stosunków międzynarodowych od dawna toczą się spory o znaczenie poszczególnych rodzajów sił zbrojnych. W sporze tym Mearsheimer opowiada się za wojskami lądowymi, bowiem jedynie one mogą osiągnąć ostateczny cel wojny, jakim jest podbicie terytorium innego państwa. Nie zgadza się z tymi autorami, który przypisują decydującą rolę w rozstrzyganiu wyniku konfliktu zbrojnego marynarce (Mahan) lub lotnictwo! (Douhet). „Armie lądowa mają ogromne znaczenie podczas wojny, ponieważ są głównymi instrumentami wojskowymi dla podboju i kontroli obszaru, co jest głównym politycznym zadaniem w świecie państw terytorialnych. Siły morskie i powietrzne nie są odpowiednie dla podboju terytorium"⁴. Państwa kontynentalne, które posiadają liczne armie, stanowią zarazem największe zagrożenie dla bezpieczeństwa innych.

W systemie anarchicznym istnieje nieprzezwyciężalna sprzeczność interesów i naturalna konkurencja między państwami. Najważniejszym celem państw jest bezpieczeństwo, ponieważ, jak ujął to Robert Jer\1s. „bezpieczeństwo jest najbardziej cenionym celem nie tylko jako warunek wstępny dla tak wielu innych

1

   R.S. Celinc. Word Pourer Assessment. A Calculus oj Strategie Drift. Boulder 1975. Wcstview Press s. 11. Na temat innych metod szacunku siły państwa zob.: Mirosław Sułek. Metodologia i pomiar jnięgl państw w stosunkach międzynarodowych. „Stosunki Międzynarodowe" t. 28. nr 3-4 (2003). s. 69-94.

2

   John Hertz. Politlcal Realism and Political Ideallsm. Chicago 1951. Chicago Univcrsity Press.

3

   Walt/. Man. the State and War. s. 238.

4

   Mearsheimer. The Tragedy oj Creat Power Politlcs. s. 86.