strona (11)

CZĘSC i

SZKIC HISTORYCZNY I ZARYS PODSTAW TEORETYCZNYCH KINEZYTERAPII

Andrzej Zembaty

Przedstawienie systematyki kinezyterapii należy zacząć od zdefiniowania samego pojęcia. Słowo kinezyterapia wywodzi się z języka greckiego: kinesis — ruch, terapia — leczenie. W nomenklaturze medycznej zrodziło się ono i nabrało praw obywatelstwa znacznie później niż wprowadzenie ruchu jako środka leczniczego. Używano pojęć synoni-micznych, takich jak gimnastyka lecznicza, ćwiczenia usprawniające. Wydaje się jednak, że termin kinezyterapia najlepiej oddaje charakter tej specjalności i powinien być używany przy określaniu działania, metod i zawodu.

Początków tej nauki należy szukać prawie we wszystkich liczących się systemach filozoficznych starożytności i czasów nowożytnych, we wszystkich postępowych prądach medycyny. Z tego punktu widzenia kinezyterapia jest ogniwem łączącym kierunki filozoficzne, z których potem ukształtowała się teoria wychowania fizycznego wchodząca integralnie w pojęcie kultury fizycznej. Żeby nie być gołosłownym w odniesieniu do historii, trzeba w tym miejscu przypomnieć, że starochiński system filozoficzny Konfucjusza (ok. 2700 lat p n.e.) eksponował znaczenie określonych pozycji ciała w uzyskaniu efektów profilaktyczno-leczniczych, zdrowotnych. Podobne pierwiastki zawierała joga starohinduska, która za główny cel stawiała sobie uzyskanie najwyższej wydolności psychofizycznej. Środkami wiodącymi do tego celu miało być:

1)    zachowanie odpowiedniej postawy etyczno-moralnej,

2)    stosowanie swoistych technik gimnastycznych i ćwiczeń oddechowych,

3)    przestrzeganie odpowiedniej diety.

Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o działającym na przełomie V i IV wieku p.n.e sławnym Greku, lekarzu Hi-pokratesie, twórcy szkoły lekarskiej z Kos, który za dwa główne filary całej wiedzy medycznej uważał gimnastykę i dietetykę.

Światowy Manifest Wychowania Fizycznego szczególnie akcentuje konieczność działania zmierzającego do uzyskania zdrowego organizmu, zrównoważonego pod względem czynnościowym, odpornego na zmiany środowiska i wstrząsy psychiczne. Ćwiczenia fizyczne w myśl tego ważkiego dokumentu mają być czynnikiem rozwijającym, tworzącym i podtrzymującym stan „permanentnego" zdrowia. Teza ta jest niejako udokumentowaniem rodowodu i przynależności naukowej kinezyterapii.

Należy zaznaczyć, że ortopedia była tą dziedziną nauk medycznych, która pierwsza odwołała się do leczniczej roli ruchu i w najszerszym zakresie z niego do dziś korzysta.

W Polsce, szczególnie po drugiej wojnie światowej, kinezyterapia w rehabilitacji, głównie leczniczej, zdobyła sobie prawo obywatelstwa, chociaż na początku nie miała wyraźnie wytyczonych ram i programów działania. Bardzo często mylnie rozumiano to pojęcie jako całą rehabilitację. Dopiero wprowadzenie kinezyterapii do programu nauczania w wyższych szkołach wychowania fizycznego, oparcie się na naukowych podstawach teorii wychowania fizycznego, na metodyce wychowania fizycznego, nadało jej obecny kształt, typowy dla polskiej rehabilitacji.

Jakie zadania ma spełnić kinezyterapia w systemie rehabilitacji w Polsce?

11