str&2

ł«2

wbdyuypłmy wifd/y pędnięogktntj

p wartości właściwe pierwszego poziomu — permanentne lub cykliczne osiąganie optymalnego zaspokajania wielorakich potrzeb podopiecznych, tak w wymiarze obiektywnym (rzeczywiste zaspokojenie potrzeb niezależnie od doznań mentalnych i hedonistycznych podopiecznego), jak i subiektywnym (wszelkie subiektywne doznania podopiecznego ściśle związane z obiektywnym wymiarem zaspokajania);

► wartości właściwe drugiego poziomu — wszelkie obiektywne i pożądane skutki urzeczywistniania wartości pierwszego poziomu, od zachowania życia podopiecznego zaczynając, a na umożliwianiu i wspomaganiu wychowania oraz samowychowania kończąc.

p 17.5.2. Mod«l opiekuna-wycho-wawcy

Zbędne jest tu dowodzenie doniosłości roli opiekuna, szczególnie w opiece nad dzieckiem. Licznych dowodów na to dostarcza samo życie. Pedagogika opiekuńcza podejmuje tę problematykę, wyprowadzając model opiekuna z obiektywnych wymagań opieki^IS.

Dokonując przeglądu reprezentatywnych poglądów, dotyczących pożądanych dyspozycji (postaw i cech) opiekuna-wychowawcy, można przyjąć - tak z osobna, jak i w ich syntetycznym scaleniu - że cechy osoby modelowo odgrywającej tę rolę, wyznaczane są potrzebami podopiecznych i wymaganiami opieki. Należy zaryzykować stwierdzenie, iż wystarczy posiadanie sześciu cech opiekuna spolegliwego (wg Tadeusza Kotarbińskiego¹⁶) lub siedmiu dyspozycji wychowawcy integralnego (wg Stefana Baleya¹⁷), żeby uosabiać wzorzec opiekuna-wychowawcy. Dostrzegając niewątpliwe walory tych i im podobnych modeli, trudno uznać je za dostatecznie precyzyjnie sformułowane, jasne w przekazie i wyczerpujące. Chodzi tu, przede wszystkim,

o wyodrębnienie i nazwanie dwóch niezbywalnych dyspozycji opiekuna, bez których opiekli byłaby absolutnie niemożliwa, są nimi:

►    dysponowanie przedmiotami potrzeb podopiecznego;

►    ponoszenie kompensacyjnej odpowiedzialności za niego.

B ' Zapamiętaj

Elementy modelu opiekuna-wychowawcy: j 1. Kompetencje poznawcze, polegające na posiadaniu i niezbędnej wiedzy o przedmiocie i warunkach opieki ! (pedagogika opiekuńcza oraz metodyka danej formy i opieki).

2. Zdolności do pozyskiwania i generowania przedmio- | tów potrzeb podopiecznego i dostarczania mu ich.

| 3. Kompetencje do ponoszenia kompensacyjnej odpo-wiedzialności za podopiecznego.

4.    Wielorakie umiejętności praktyczne niezbędne do co-dziennego sprawowania opieki.

5.    Pozytywne postawy opiekuńcze i wychowawcze, a zwłaszcza:

►    życzliwość

►    wyrozumiałość i tolerancja

►    zaangażowanie w urzeczywistnianie wartości opie- i ki i wychowania

►    uznanie praw podopiecznego.

6.    Dobroć i kultura osobista.

Opiekun powinien więc wiedzieć co, jak i dlaeze* I go w przedmiocie opieki, mieć co dawać pod- m opiecznemu, umieć tyle, ile trzeba dla spraw- 1 wania opieki, odpowiadać za podopiecznego, chcieć pełnić swoją funkcję, być dobrym, kultu- I ralnym człowiekiem.

Przedstawiony model opiekutia-wychowa- a wcy wymaga niezbędnego dookreślenia jego metodologicznego kontekstu. Po pierwsze, należy podkreślić, że został on wyprowadzony wprost z obiektywnych wymagań opieki międzyludzkiej, wyznaczanej bezpośrednio przez ponad -podmiotowe potrzeby podopiecznych lub szc-

¹⁵ Ibidem, s. 192-220.

"> T. Koturbiński, Studia z zakresu filozofii, etyki i nauk społecznych, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1970, s. 195 i nast.

¹⁷ S. Baley, Psychologia wychowawcza w zarysie, Warszawa: PWN 1967, s. 263-266.

■