str'0

tożsamości. Tworzą więc następujące grupy: integracyjne. neutralne i dezintegracyjne.

Zależą one przede wszystkim od tego, jak rozumiana jest opieka i wychowanie i jakie są ich cechy realizacyjne. Zakładając, iż nie występują nieprawidłowości, można te relacje ujmować jako continuum.

*> 17.7.3. Podstawowe wyznaczniki relacji opieka - wychowanie Rozpatrywane relacje zależą głównie od tego, jak sprawowana jest opieka i jak przebiega wychowanie. zaś tworzenie ich teoretycznego modelu — od określonego definiowania pojęć opieka i wychowanie. Wyznacznikami tych relacji są:

►    sam charakter opieki — pierwotność i orientacja allocentryczna, jak również charakter wychowania — wtórność i orientacja socjo-centryczna;

►    określone formy opieki, czego wymownym przykładem jest forma rodzinna, gdzie na ogół dominuje orientacja allocentryczna i intuicyjna opiekuńczość, oraz postaci formalne (zakładowe), w których przeważają orientacje socjocentryczne;

►    określone formy wychowania, jak na przykład wychowanie poprzez media, raczej niewiążące się z opieką;

►    szczególne, będące koniecznością życia społecznego, formy wychowania penitencjarnego i izolacyjno-dyscyplinarnego, które ze swej natury są w pewnym stopniu sprzeczne z wartościami i wymogami opieki;

►    cechy i kompetencje podmiotów opieki i wychowania, na przykład ograniczone dyspozycje do sprawowania opieki, a zwiększone do działalności wychowawczej, i odwrotnie, lub świadome preferencje tylko opiekuńcze bądź też jedynie wychowawcze.

► 17.7.4. Związki opieki z wychowaniem - relacje integracyjne Związki opieki z wychowaniem, urzeczywistniającym w osobie wychowanka uznawane społecznie wartości, występują zawsze wtedy, gdy:

►    stwarzając warunki, wyrównując braki stymulując rozwój, zaspokajając potrzeby ^! podopiecznych, opieka umożliwia wszel-ką działalność wychowawczą, jako jej konieczny warunek;

►    określony sposób sprawowania opieki powoduje niezamierzone skutki osobo-twórcze u podopiecznych, a treść i przebieg wychowania powoduje niezamierzone skutki opiekuńcze u wychowanków;

►    swoiste, obiektywne, przeciwne tendencje procesu opieki i wychowania, ścierając się ze sobą, oddziałują na siebie, co doprowadza do określonych następstw rozwojowych u podopiecznego-wychowanka, tak pozytywnych, jak i negatywnych;

►    opieka organizowana jest nie tylko według jej swoistych funkcji, ale zgodnie z celami i założeniami wychowania i odwrotnie, gdy działalności wychowawczej towarzyszy odpowiedzialna troska o potrzeby wychowanków, co inaczej można określić jako wychowawcze wzbogacanie opieki i opiekuńcze wzbogacanie wychowania;

►    działalność wychowawcza skierowana jest na aktualizowanie epigenetycznych potrzeb wychowanków oraz atrybutów wartościowości tych potrzeb z intencją ich osobistego dobra;

►    w procesach opieki i wychowania zaspokajanie potrzeb podopiecznych jest zbieżne lub tożsame z wymaganiami społecznymi i odwrotnie, wymagania społeczne uwzględniają optymalne zaspokajanie tych potrzeb;

►    obiekt opieki i wychowania - podopiecz-j ny-wychowanek — występując w tych dwóch rolach, skupia w sobie oddziały- j wania i ich konsekwencje, płynące z obu tych dziedzin jako kreatorów jakości jego życia i rozwoju;

►    obie te dziedziny łączy wspólny podmiot — opiekun-wychowawca lub instytucja! opiekuńczo-wychowawcza, spełniający łącznie wymagania opieki i wychowania.

Te podstawowe rodzaje związków opieki z wy--chowaniem mają w większości charakter obiektywnych zależności. Wskazują one na fakt, iż