ściąga 2

ułożone tworzą funkcjom jącą i zmieniającą się zintegrowaną całość.

Cechy wielkich grap

Ważnym cechami wyróżnłającymi wielkie grupy społeczne cechy wielkich są kh wielkość oraz sanoistność. Trudno jest podać Itabę osób, która jest górną granicą zbiorowości i od której miałaby zaczynać się zbiorowość wielki. Z reguły dolną granicę stanowi liczba

kilkudziesięciu osób, a górną wielkością megą być tysiące.

Z kolei cocha samośsmaśd ujaimia odrębność organizacyjną

i strukturalną jednych grup cd Innych w myśl zasady, że każda

grupa dąży do samodzielności.

W wielkich grupach wy stępuje przewaga styczności oraz stosunków pośrednich, które przedstawiają obraź szczególnie

powikłany. Wynika to z wielości płaszczyzn, na których stosunki

się kształtują i z faktu, że są (o stosunki nie tylko między osobami

objętymi małymi grupami, lecz takie grupami i innymi społecznościami, jakie znajdują się w obrębie grup dużych.

Kryteria podziału

Występujące w społeczeństwie irielkie grupy ipcłccznc można podzielić ze względu na różne kryteria. Istnieje podział

z uwagi na miejsce zamieszkania (czynnik ekologiczny), w wyniku ktorego wyodrębnia się społeczności wiejskie, miejskie, osiedlowe, regionalne Można podzielić społeczeństwo według kryteriów etnicznych, narodowościowych, organizacyjno-politycznych. rełigijnych. które tworzą specyficzne wielkie grupy społeczne Ważnym podziałem jest podział społeczeństwa ze względu

na cechy demograficzne i zawodowe ludności (wiek. płeć, stan cywilny, zawód, wykształcenie). Zauważa się przeto, że pozycja i miejsce jednostki zajmowane w makrcstrukiurze są wypadkową wielu czynników, inaczej niż jej pozycja w mtkrostrakturze. o które; decyduje odgrywana rola. prestiż i autorytet osobisty Ważne w społeczeństwie są m in. grupy oarodowościowe, warstwy społeczne (inteligencja), różne grupy nacisku 1 elity władzy Naród

Naród to grupa ludzi historycznie uformowanych na określonym etapie rozwoju elementów* etnicznych, posiadająca zwane terytorium, złączono możliwością wspólnego porozumiewania się (z reguły jest io wspólny język), wytwirzająca na gruncie

historycznie utrwalcc.cj więzi ekonomicznej swoistą kulturę.

gospodarkę i organizację polityczną; grupa, która charakteryzuje się swoistą świadomością narodową craz odmiennym „charakterem narodowym". Naród jest zbiorowością stanowiącą zamknięcie łańcucha rozwojowego - od rodziny, poprzez ród, klan, plemię (lud. Nie wytworzyła się bowiem jak dotąd żadna inna

ponadnarodowa, wchłaniająca w siebie narody

zbiorowość społeczna

przesłanki pun stania narodu

Naród jest historycznym efektem procesu przemian,

zachodzących w ciągu stuleci we wszystkich dziedzinach

życia społecznego

ttoamicŁM

U podstaw jego powstania i rozwoju tezy proces upowszechniania na tridfcich terytoriach gospodarki towarowo- pieniężnej, wciągnięcia praktycznie cale; ludności w jej l/yby. Analiza lego właśnie procesu pozwala zrozumieć mechanizmy grupowania się ludności w narody i oddziaływać świadomie na nic oraz zrezumieć treść i sposoby szerzenia się haseł ideologii narodowych. IMlttlEg.: Mfl^gTiS

Obok przesłanek ekonomicznych w powstawaniu narodów ważną rolę odegrały także przemiany społeczno-polityczne, zachodzące w Europie w okresie przechodzenia z feudalizmu do kapitalizmu. Rewolucje europejskie, a zwłaszcza rewolucja francuska, likwidowały podziały stanowe społeczeństw i popierały ideologie nowego ustropa jako ważne świadomościowe czynniki narodotwórcze. Swoiste znaczenie dfa powstawania i istnienia własnego państwa narodowego miały tradycja historyczna, kultura, język i rełigia. geograficzne

Poza układem ekonomicznym innym istotnym czynniki era

tworzenia się narodów jest środowisko geograficzne, terytorium. Bez narodowego zwanego terytorium jako materialnej podstawy

społeczeństwa nie mogłaby występować wspomniani więź

ekonomiczna oraz nie mogłoby się uformować społeczeństwo

narodowe. Terytorium racic przyspieszać i ułatwiać lub opóźniać i utrudniać procesy dojrzewania narodu, nawiązywania styczności i więzi narodowych. Stwarza ono fizyczną możliwość Interny wnych. codziennych i trwałych kcmakiów, styczności społecznych między zamieszkującymi na nim ludźmi. Wpływ terytorium na ukształtowanie i oblicłc narodu wyraża się również w tym. iż

dla grupy narodowej stanowi ono jedną z podstawowych wartości. Uwidacznia się to w tym. że każde miejsce stałego zamieszkania, osiedlenia się staje się miejscem odpowiedniego przywiązania świadomościowego, wyrażonego w różnych tradycjach, legendach, mitach, skojarzeniach, które nakazują często uważać je za najcenniejsze, najpiękniejsze na święcie.

Idea ojczyzny

Powstaje w len sposób idea ojczyzny. „Ojczyzna • to nie jest pojęcie geograficzne. Ućre można scharakteryzować bat odwoływania się do postaw psychianych jakiqś zbiorowości. Obszar jakiś staje się ojczyzną o tyle tylko, o ile istnieje zespół łudzi, którzy odnoszą się

doń w pewien sposób i w pewien sposób kształtują jego obraz

Wówczas dla tego zespołu ów szmat rzeczywistości zewnętrznej

nabiera jwoistych wartości, które go czynią ojczyzną [...] Ojczyzna istnieje tylko w rzeczywistości subiektywnej grup społecznych, które są wyposażone w pewne eścmenty kulturowe. Cechy jakiegoś terytorium nie zależą od tego. co kto o nich myśli. Cechy ojczyzny są zawsze funkcją obrazów, które z jej imieniem

powstają stcrcot)*py danych narodów i ich reprezentantów, jako pewne względnie ustalone jchcmaly przedstairiania sobie osób, sytuacji i grup społecznych, zairierające pewne wanośr.owania pozytywne lub negatywne, ale nic mające charakteru normatywr.cga W pctccżnq wiedzy nic brakuje szeroko występujących stereotypowych wyobrażeń o różnych narodadt. np takich, że Anglicy są ncgntilyani. Włosi krzykliwi. Francuzi kulturalni I wyrafinowani.

Stereotypy narodowe

Stereotypy ułatwiają nam niejednokrotnie obcowanie społeczne, bo zwilniająnas od konieczności ciągłej obserwacji

i szczegółowego wnioskowania, dug lego poddawania rorizji

uprzednio dokonanych zasztrcgoirań i dają gotowy schemat osób. sytuacji czy grap społecznych, z którymi się stykamy. Ale obok lej funkcji pełnią one rówTticż funkcję ujemną deformują boiricm obraz rzcczyiristośd społecznej, upraszczają go i prowadzą niejednokrotnie do niespra wiedli wy eh ocen. niewłaściwych zachowań, a natręt do sytuacji konfliktowych. Stąd też

dla operowania ccdtami cłiarokicu narodowego oraz posługiwania się wielością cech stereotypów narodowych kcniceznc jest uwzględnianie warunków wrplywających r.a dany naród

i wynikających z nidt skutków dla innych narodów i wobec samego narodu.

Mnicjaoici nnrodow e

Ważną kategorią socjologiczną będącą składnikiem Srok tury

narodu, są mniejszości narodowe Mniejszość narodowa jest to mniejszości taka grupa etniczna, która żyje w narodzie mającym inną większość etniczną Przy czym owa mntcjszcśc me posiada wyodrębnionego administracyjnie i politycznie terytorium. Mniejszości narodowe powstają w wyniku procesu historycznego na grana c

więzi etnicznej opartej na wspólnym języku, regionie zamieszkania lub na pochodzeniu od wspólnego, praw dziur go lub

domniemanego przodka Zachowują one odrębność obyczajów, języka, dążeń i aspiracji wobec innych grup etnicznych. Mniejszości narodowe w sprzyjających warunkach politycznych i ekonomicznych mogą przekształcić się w odrębny naród „

Mniejszości narodowe tworzą więc mozaikową etniczną rrakturę każdego narodu Wskazują w* jakim stopniu dany naród jest wewnętrznie zróżnicowany. Czy jest społecznością

wielonarodowościową czy deść jednorodną pod względem narodowościowym. Są one różnym elementem struktury społecznej narodu oraz istotną kategorią socjologiczną. Istnienie w danym narodzie widu grup etnicznych, irystępującc między nimi codzienne stosunki rodzą ważne problemy praktyczne, będące przedmiotem żywego zainteresowania nauk spclccznyxh. w tym i sccjclcgii.

Zagadnienie mniejszości narodowych nic jest obce również •

w Polsce Polska okresu międzywojennego była typowym krajem wielonarodowościowym, w którym mniejr/ośd narodowo

son owiły około 3)7. ogółu ludności. Do najliczniejszych należały mniejszości Ukraińców. Białorusinów, dalej Żydów* i Nienców. Obecnie wprawdzie mieszkają w granicach naszego państwa różne mniejszości narodowe, ale stanowią one ckoło 4% ludności kraju, co w perównaniu z sytuacją przeducjcnnąjcst znikomą prcpcrcją Obejmują one ludność niemiecką ukrjińską (wrraz z Lemkarnik bijlorusk* słowacką i czeską, żydowską litcwoką cygańską. Wszystkie te i umc grupy cwiczne mieszkające w Polsce są róivnouprawniouc w różnych przejawach życia publicznego. łCasy i warsciry jpołccznt

Wzżnyni elementami struktun spclcczcnstirtf są klaiy lub

warstwy społeczne. W przypadku podwalu społeczeństwa na

klasy kryteria Przynależności do daoyc*t klas spclccmych mają

charakter przede vrsr) stkim ckoncmiczny (np. stan posiadania

majątku, todków produkcji, źródła zyików i dochodow. ich rozmiary). Co się tyczy warstw, przynależność do nich jest oicsfcrmalizowana ekoncmicznic, lecz barlzicj wyznaczona przez zespól różnorodnych czynników, jak rodzaj zajęcia zawodowego, rodzaj dochodów, sposób życ;a. prestiż społeczny, wykształcenie. Granice warstw są pacto zwykłe nieostre, krytena niezbyt iv}^Taine ‘ **4^ brmją 'rudności zaliczenia kegoś w sposób bezsporny do oLreiloocj warstivy Niekiedy w litoaiurzc sccjolcgiczncj zaciera się wyraźna granica między pcjęocn

klasy i inrsiwy społecznej Wizną warmrą w społeczeństwie jest inteligencja. Socjologiczne określenia inteligencji sprowadzały się na początku do oznaczenia ludzi posiadających pewne iriaiciwości umysłu, uważanych za ludzi inteligentni eh. posiadających te same cechy, lićrc w myśl psychologów itanoiriły inteligencję jako cechę oaobowoicu zadiowiijących się zgodnie z wyznaczonymi cechami umysłowymi. J. Chalasutski. pisząc aa lemat inteligencji, podkreśla, iż z socjologicznego punktu widzenia o tanieniu inteligencji jako w*arnwy społecznej decyduje nie odrębność

psychiki, lecz. swotay rodzaj skupienia, forma żyda zbiorowego

inteligentów, luóra w inteligenckiej kulturze i warstwie pełniłaby

podobną rolę. Jak folwark - dwór wśród szlachty, s wici • sąsiedztwo wśród chłopów „Psichika* inteligenta jest tu Zjawiskiem wtórnym. Spciecny typ intełigcnu to nie kenkretna indywidualność, kcz spoicaao-obyczajo\<r\ wzór czicnka inteligenckiej grupr.    _t

(ntdigcccję przeto określałyby te knicria. czynności, które

w spcicczaym podziale pracy, a w jego wyniku ir społecznej

stninarz: wykazują I wykonują tylko ludzie posiadający odpowiednie przygotowanie. W myśl takiego podejścia, ictdijcncja jest zbiorem różnych kategoni zawodowych, zajmujących pę

tvrorc2CŚcią kulturalną organizowaniem pracy j wrspołijcia

zbiorowego oraz wykonyinnicn prac irymagającich wiedzy

lecretyczaq. Imdigcncja jest zatem szeroką I zróżnicowaną zbiórow*ością społeczną posiadającą

®ę

tendencji integracyjnych w układach międzygminnych (Związki Gmin Tury stycznych), międzyregionalnych (Związek Miast Polskich), ponadnarodowych (Unia Europe/ska). nadal rozwija i tu«!a się idea poszukiwania ir1isr.ych .korzeni*, tendencja do

zachowania własnej terytorialne; lojalności (Idea małych ojczyzn).

Podstawą istnienia społeczności lokalnych jest zatem czynnik

terytorialny. Na jego podłożu kształtują się więzi społeczne,

tworzące społeczności lokalne wiejskie,

małomiasteczkowe,

osiedlowe w wicikich miastach

Społeczność gminy (jej właściwości Szczególnym

rodzajem społeczności lokalnej o podłożu terytorialnym

jcii gmina. Charaklcryzująjąnastępująccccdiy:

.1. mieszkańców gminy łączy więź ukształtowana na

podłożu

zamieszkiwania terytorium, którego granice zostały ckrcilcnc w drodze administracyjnego terytorialnego podziału kraju. Składa się z co najmniej kilku mniejszych spoleeznesa wiejskich (wsi) i w niektórych przypadkach z małego miasta Na więź tcryioriałnąnaklada się więc formalna więź administracyjna i występują cne wr scislym związku;

2. wl sśmc na termie gmtny znajduje się większość instytucji regulujących zachowania;cdncsikowe. i te takich instytucji, których własność nic wykracza

Pcza granice gminy. Są io instytucje regulujące publiczną

i poł>ivc2nąaklywność mieszkańców, instytucje

regulujące sposób uzyskiwania wykształcenia na

poziomic podsiawowym i zawodowym oraz regulujące

działalność uychowawczą w wieku

przed szkolnym, a także część instytucji określających

sposób

spędzania czasu wolnego i czasu pracy. Są :o również instytucje

umożliwiające zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych

(tik zwana infrastrukiura społeczna) oraz «ęść instytucji mająqch na edu kentrołę społeczną i utrzymanie ładu społecznego;

3. gmina Sianowi sweiste odwzorowanie spoleczeńnwi w mikroskali. Nie jest to oczywiście dokładne powielanie i byłoby

nadużyciem redukować zjawiska zachodzące w skali całego kr aju ćc zjawisk zachodzących w społeczności gminy. Ale

niezaprzeczalnym faktem jest to. Ze na terenie gminy daje *'?

zidentyfikować większość podziałów klasowych i s[ratyfikacyjnych. Są to także charakterystyki pozycji jednostki, które wiążą się z jej pozycją cnaicnaJną stylem Z) ci*, pozycją społeczno-zawodową, przynależnością do różnych organizacji społecznych i politycznych, miejscem w strukturze władzy Miejsce w układzie lokalnym, które jest określone wspomnianymi i innymi charakterystykami, sytuuje je również w szerszy en zbiorowości ach; 4. większość interesów jednostki (i rodziny) jest

rcałi/owaiu poprzez ścieranie się jej interesów z interesami innych ludzi właśnie n* terenie gminy Dzieje się tak dzięki temu. że gmina dysponuje względnie wyczerpującym zespoleni instytucji, za pośrednictwem których jednostka jest w stanic zaspokajać swoje codzienne potrzeby i reprodukować łub zmieniać swoją pozycję społeczną. Istnienie tych instytucji ma picruizcpłanowe w tym względzie znaczenie, ponicwa2 we współczesnym społeczeństwie polskim większość petrzeb życiowych jest zaspokajana właśnie za pośrednictwem instytucji, a mc w bezpośrednich interakcjach; 5. odrębność gminy ma względny

charakter. Chociaż jest ona zakreślona właściwością działania

instytucji lokalnych, to jednak gmina stanowi system otwarty. co

znajduje wyraz w podporządkowaniu tych instytucji instyiucjcm \vyts2cg0 rzędu (regionalnym, centralnym)’. Poczucie przynależność; do społeczności lokalnej Z przedstawionej charakterystyki lokalnej społeczności gminnej wynika, łż społeczność ta. poza terytorium, łączy iv sobie szereg innych wartości. wokół których dochodzi do integracji jej

mieszkańców. Tworzy się poczucie przynależności do zbiorowości tery torialnej, poczucie przynależność: lokalnej, powstaje zjawisko samcidcniy fikacji społecznej. Przynależność do zbiorowości lokalnej ma nie tylko swój wymiar emocjonalny (Uw.

patriotyzm lokalny • „moje miasto*, .moja wici*), ale coraz szerzej dostrzegany jest wymiar pragmatyczny, organizacyjny, polityczny, ekonomiczny.

Elementami kształtującymi poczucie przynależności do zbiorowości lokalnej w warunkach gospodarki rynkowej jest coraz

szerzej rozwijana aktyuność gospodarcza i polityczna w post ad

programów wyborczych ugrupowali poi itt-cznych. inuejlycji

gospodarczych, działania samorządu terytorialnego, gospodarczego, zawodowego .Otóż kiedyś uydawulo uę, że owa przestrzeń tworząca scenerię naszych codziennych zachowań lokalnych mele jedynie wzbudzać nasze emocje Dziś jest to także ciemni jakości życia, a przede wszystkim demem gry gospodarczej. Okazuje się, że w warunkach samorządowych chcemy, by przestrzeń była zorganaowzna tak. jak my sobie to wyobrażamy, by odpowiadała naszym potrzebom. Ale chcemy także, by bi la to wartość ekonomiczna -i czego wynika, te chcemy kontrolować gospodarkę przestrzenną, W ten sposób nasza tożsamość lokalna nie jest już tylko odruchem sentymentalnym. Jest też jakimś sposobem na urządzanie się w warunkach, w których możemy wpływać na sposób, w jaki zorganizowancjcsł życie zbiorowości lokalnej.

7. Duże grupy społeczne. Naród ł mniejunici narodowe. Inteligencja, elity władzy Duże grupy społeczne obrazujące makro strukturę spoi cc en sura stanowią złożone i skomplikowane układy grup miłych I pośrednich. Stąd tez Ich analiza jest bardzo trudna. W grupach tych ważną rołę odgrywają elementy materialne, ich majątek (terytorium, budynki), wyznawane symbole i wartości oraz zifutrtogonaiizowanc formy działalności, które razem

łączą członkowie pewnej zbiorowości‘29. Z powyższego wynika, te ojczyzny nie można uznać u pojęcie geograficzne, terytorialne Ojczyzna istnieje tylko w posturach pewniej zbiorowości wobec pewnego terytórium. istnieje tylko w rzeczywistości jubiektywnej grjpjl ludzkiej.

' Czynnild narodowo - twórcze -Odrębny język, rodzima mowa w opinii potocznej uchodzi za

najbardziej elementarny inkaźnlk, kryterium przynależności narodowej oraz czynnik narodom*wórczy. Uważa się, że język jest koniecznym warunkiem dla tworzenia narodu. Przekonanie to sałnte utrwaliło się w narodzie polskim w okresie zaborów, kiedy

to obrona własnego języka uważana była za najwyższy obowiązek narodowy. Język więc jest nie tylko narzędziem porozumiewania się ludzi, ale leż ma dla narodu wartość symbolu, podobnie jak Haga czy hymn narodowy. W rzeczywistości jednak wipóinoc* Językowa (podkreślam, tylko wspólnota językowa, • nie w ogóle język) nic jest koniecznym auybulcm narodu. Są bowiem narody wielojęzyczne, jak np. Szwajcaria. Belgia. Kanada oraz odrębne narody równo]ęzycznc, jak Anglia. Słany Zjednoczone Ameryki Północnej, frtandia. Naturalną tendencją każdq społeczności narodowej jeu chęć

i dążenie do posiadania własnego państwa jako czynnika narodowotwórczego. Starania o przekształcenie się narodu w jednolitą organizację polityczno-administracyjną są jednym z najbardziej widocznych przejawów uformowania się nowoczesnego narodu. Państwo musi istnieć jako oś koordynująca narodowe

poczynania zbiorowości Chrom tę zbiorowość przed zagrożeniami zewnętrznymi, pozwala je; prowadzić aktywną politykę wobec innych narodów oraz pełni wiele Innych funkcji wewnętrznych (ekonomicznych, kulturalnych, socjalnych, opiekuńczo wychowawczych, oświatowych). Istotnym czynnikiem materialnym w procesach integracji

narodowej jest gospodarka, układ ekonomiczny. Sieć stosunków

ł współzależności ekonomicznych tworzy organizm gospodarczy

narodu i jego wewnętrzny rynek, umożliwi aj ący nawiązywanie

kontaktów między różnymi grupami ludnościowymi i regionami

kraju. W związku z rozwojem gospodarczym narodów można by wyróżnić narody o dominancie gospodarki agrarnej, przemysłowej lub jeszcze dawniej narody o rozwinięte; gospodarce

handlowej, narody kupców i żeglarzy Z czynnikiem gospodarczym narodu powiązane są elementy społeczno-kulturowe integracji narodowej. Integracja kulturowa narodu obejmuje uczestnictwo zbiorowości w wartościach kulturowych, w systemach norm literalnych, obyczajowych, w stylu życia. Każdy bowiem naród wytwarza swoistą wspólną kuł turę, przekazywaną i dziedziczoną z pokolenia na pokolenie t tworzy

własną świadomość narodową.

Świadomość narodowa jest zjawiskiem wewnętrznie złożonym. Składają się na nią różne elementy: przekonania, wartości, oceny. Najogólniej jednak biorąc, wyraża się w niej poczucie wspólnoty i solidarności z określonym narodem oraz towarzyszące mu poczucie odrębność: wobec innych narodów. Wyrasta cna na gruncie rozmaitych przekonań, systemów i dążeń.

Wielkie znaczenie ma np. przekonanie o określonym pochodzeniu etnicznym własnej grupy narodowej, uzupełnione niekiedy wiarą we wspólnego przodka. Z przekonaniem tym łączy się sentyment do ziemi ojczystej, przywiązanie do języka i kulturowego dziedzictwa grupy.

Do świadomościowych czynników narcdowoiwórczych zalicza się również charakter narodowy. Każdy bowiem, kio ma pccracie przynależności do jakiejś wspólnoty narodowej, ma prawo zakładać odrębność cech charakteru narodowego. Najogólniej przez charakter narodom rozumie się pewne właściwości psychiczne, osobowościowe, polityczne, kulturowe, pewne nawyki t speseby reagowania na różne bodźce powstałe na gruncie wspólnoty losów społeczności narodowej.

Można by podać wiele przykładów oceniających charakter

narodowy Polaków w okresach historycznych. Historyk i poeta

Julian Ursyn Niemcewicz pisał: „Czytając pilnie dzieje polskie, Ppolski przez Uugi bieg życia mego znajdi^jąc się w tylu powstaniach,

radach, obozach, nauczyłem jię znuć mój naród. Posiada on. nic

mówię, równe, ale wyższe może zalety od tych, jakie zdobią inne

narody, lecz przy tych zaletach ma wady, które całość i bezpieczeństwo jego na sztych norzźać będą, aż się poprawi. Wady te są: porywczość w przedsięwzięciach, lekkość i niestałość w przywiedzeniu ich do końca, niezgoda, zawiść i rozkiclen ona próżność. Każdy wojskowy chce być naczelnym wodzem, każdy poseł czy nie poseł natręt, prawodawcą i mówcą’ Przywódca i ideolog obozu narodowego Roman Dmowski uwalał „Wogoie i kwestią polskiego charakteru narodowego nic możemy sobie poradzić. Nic wiemy, czy Jest on naszą plagą, czy naszym skarbem, czy być dumni z niego, czy się wstydzić. Mówimy,

żeśmy wyjątkowo silni indywidualiści, s jednocześnie przyznaje- my. te z nu dabc charaktery, podkreślamy, te Polak zanadto jest sobą, tżeby mógł działać wspólnie, w organizacji, tan ren znów razem narzekamy, te nam trzeba ostrogi lub mówimy ordynarnie- bata, bo inaczej gnuhriejemy. jedni podziwiaj* te mamy bardzo wyraźny. stalv. od wieków się nie zmieniający charakter narodowy, inni, te go wcale nie mamy.

Jako zespól cech oitbcw ościowych Charakter narodowy istnieje jako zespól różnych cech osobowościowych, przy czym niektóre z nich mogą mieć wagę domin*ty, cech zmiennych w czasie t przestrzeni.

Chcąc zatem

mówić o tych cechach, należy być bardzo oauotnym. iżeby nie prirjść na pozycję wąskiego psychologom u.

według którego    _

Ctchr indywWuInc wobw jednoKek prrrpiKjt *i« I

wHęlnjch bJdii >»*«»>» «po'"«“ⁿ

podtjłcitffl. menu I* podiiriii eirody ej Ult'ldiórJli« I odinln*. hp. W len spo*6t> n^oęle.cj