0000136 (4)

Ogólna liczba chorych

1232

Ryc. 3. Wiek w chwili rozpoczęcia leczenia „bólów krzyża"

Tabela I

Wyniki leczenia wybranej grupy pracowników różnych przedsiębiorstw gospodarki

morskiej

Okres trwania bólu podczas ostatniego incydentu do chwili rozpoczęcia leczenia
do 2 tyg.	2—4 tyg.	5—6 tyg.	powyżej	Razem
190 (45,6%)	88 (21,2%)	31 (7,5%)	107 (25,7%)	416
Okres utrzymywania się bólu od chwili rozpoczęcia leczenia
do 1 tyg.	do 2 tyg.	3—4 tyg.	powyżej	Razem
207 (49,8%)	85 (20,4%)	77 (18,5%)	47 (11,3%)	416

Uwaga: u 261 (62,1*/*) osób utrzymywały się dolegliwości, które nazwaliśmy poczuciem dyskomfortu.

wym trybie życia (tab. I). Wiążemy to z utrzymywaniem się objawów resztkowych, które stwarzają zagrożenie nawrotu bólu.

Wśród badanych nawroty pojawiały się przeważnie 1 do 2 razy w ciągu roku, ale u 224 (15,1%) obserwowaliśmy, że występowały one 4 i więcej razy. Skłoniło to nas do wdrażania systematycznych ćwiczeń kinezyterapeutycznych, zmierzających do przywrócenia sprawności w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa. Postępowanie to, dobrane indywidualnie, włączaliśmy w różnych okresach leczenia kompleksowego, często już bardzo wcześnie. U pracowników gospodarki morskiej najbardziej narażonych na przeciążenie dolnego odcinka kręgosłupa wprowadziliśmy profilaktyczne ćwiczenia kompensacyjne, zdążające do zrównoważenia sił mięśni, oraz naukę prawidłowego obciążania kręgosłupa. Szczegółowe badania w grupach dyspanseryjnych stoczni oraz portu w Gdańsku i Gdyni stanowią temat odrębnej pracy.

Podstawę do podjęcia usprawniania ruchowego w „bólach krzyża" stanowiło