027 (9)

I. ZAGADNIENIA OGÓLNE MORFOLOGII

1. PRZEDMIOT I ZAKRES MORFOLOGII

1.1. PRZEDMIOT MORFOLOGII

1.1.1.    Morfologia tradycyjnie bywa definiowana jako gramatyka wyrazu - opis wewnętrznej struktury wyrazu, w przeciwieństwie do składni, rozumianej jako opis zewnętrznych funkcji wyrazu - relacji, w jakie wchodzi on z innymi wyrazami w ramach wypowiedzenia.

Alternatywna definicja określa morfologie jako naukę o najmniejszych znaczących elementach językowych - modemach. W tym rozumieniu morfologia sprowadza się do funkcjonalnej klasyfikacji morfemów i opisu ich kombinatoryki bez odwoływania się do pojęcia wyrazu. Na tej samej płaszczyźnie są więc traktowane wewnątrzwyrazowe związki międzymorfemowe, jak i związki między modemami nie należącymi do tego samego wyrazu.

Określenie „wewnętrzna struktura wyrazu” obejmuje z jednej strony budowę form odmiany wyrazu, której opis jest przedmiotem fleksji, z drugiej zaś budowę wyrazu rozumianego jako jednostka słownikowa (zob. 2.2.), będąca przedmiotem opisu w ramach słowotwórstwa.

Termin .morfologia” bywa rozumiany wąsko jako opis fleksji. Częstsze jest jednak szersze rozumienie tego terminu, przyjęte także w polskiej tradycji językoznawczej, zgodnie z którym przedmiotem analizy modologicznej jest zarówno system fleksyjny, jak i słowotwórczy języka.

1.1.2.    Wyjaśnienia wymaga pojęcie „struktura wyrazu”. Np. o wyrazie książka można twierdzić, że jest on zbudowany z liter k, s, i, ą, ż, k, a (gdy mowa o polszczyźnie pisanej) albo z głosek [k], [ś], [9], [§], [k], [a] (w odniesieniu do tekstu mówionego). Wyraz to jednak nie tylko jego postać fonetyczna czy ortograficzna, lecz również funkcja językowa (semantyczna, syntaktyczna), której wykładnikiem (sygnałem) jest dana postać fonetyczna lub ortograficzna. Ważne jest przy tym, że funkcja językowa wyrazu - jego właściwości znaczeniowe i składniowe - pozostaje nie zmieniona niezależnie od tego, czy

27