034 (13)

4. Od potęgi do kryzysu Rzeczypospolitej

Zadanie 1.

Wpisz do odpowiednich kolumn tabeli nazwy formacji wymienione w tekście.

Autorament, auktorament, z łacin, ductoramentum - zapłata szermierska. Niegdyś w całej Europie siła zbrojna prawie każdego kraju bywała dwojaka: narodowa i z zaciągów cudzoziemskich złożona. Tak samo było i w Polsce. Usarze, chorągwie jazdy lekkiej polskiej, kozacy, zwani później pancernymi i petyhorcami, piechota łanowa, a pod koniec kawaleria narodowa i ułani, był to autorament polski Rzplitej. Do cudzoziemskiego zaś, niekoniecznie z samych cudzoziemców złożonego, ale urządzonego na wzór cudzoziemski i mającego oficerów w znacznej części cudzoziemców, należała piechota niemiecka, dragonja, rajtarja na sposób szwedzki, chorągwie węgierskie, janczarskie i artyleria. Za czasów saskich cały autorament cudzoziemski był właściwie saskim.

Źródło: Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1, Warszawa 1900, s. 85-86.

III. Wojny religijne i dynastyczne

Autorament narodowy

Autorament cudzoziemski

Zadanie 2.

Przyporządkuj do podanych opisów odpowiednich przedstawicieli formacji wojskowych.

A.    żołnierz elitarnych oddziałów piechoty tureckiej, do których wcielano m.in. synów chrześcijan

z opanowanych terenów (tzw. brańców) i wychowywano ich na fanatycznych wyznawców islamu oraz obrońców sułtana,

B.    członek formacji wojskowej, która walczyła pieszo, ale poruszała się konno, używał zarówno broni białej, jak i palnej, w Rzeczypospolitej należał do autoramentu cudzoziemskiego,

C.    żołnierz średniozbrojnej jazdy polskiej autoramentu narodowego, wspierał uderzenia husarii poprzez oskrzydlanie, a następnie rozbijanie przełamanego przez husarię frontu przeciwnika,

D.    żołnierz lekkozbrojnej jazdy walczącej głównie za pomocą broni palnej, stosował taktykę walki zwaną karakolem, w Rzeczypospolitej wchodził w skład autoramentu cudzoziemskiego

1. dragon, 2. rajtar, 3. janczar, 4. lisowczyk, 5. pancerny

A -_, B -_, C-_, D -_

35