058

3. PODSTAWOWE URZĄDZENIA I APARATY STACJI

w której: AQ₀ , AQob_Cn — straty mocy biernej przy pracy jałowej i przy obciążeniu znamionowym; k_e — energetyczny równoważnik mocy biernej, określający straty energii czynnej związane z przesyłem energii biernej w kW ■ h/kvar h.

Największe wartości współczynników sprawności występują przy obciążeniach równych 0,45 -h 0,60 mocy znamionowej transformatorów. Zmniejszanie się współczynnika sprawności przy obciążeniach od S_opt do S„_r jest stosunkowo niewielkie. Sprawności transformatorów energetycznych wynoszą od ok. 98% w jednostkach o niewielkich mocach znamionowych, 99,5% w jednostkach o mocach dużych i bardzo dużych do 99,8% w dużych autotransformatorach obciążonych mocą znamionową.

Transformatory, podobnie jak i inne urządzenia i aparaty elektroenergetyczne, są narażone w przypadkach zwarć na cieplne i dynamiczne oddziaływania prądów zwarciowych. Transformatory same przedstawiają znaczną impedancję w obwodzę zwarciowym, ograniczającą wartość prądu zwarciowego. Są one tak konstruowane, aby przy założonej nieskończonej wartości mocy zwarciowej po stronie zasilania (napięcie „sztywne”), w przypadkach zwarć po stronie wtórnej, uzwojenia ani inne części transformatora nie uległy uszkodzeniom mechanicznym i nie nagrzały się do temperatury wyższej niż dopuszczalna w czasie przepływu prądu zwarciowego.

Wytrzymałość zwarciową transformatorów określa się nie wartościami prądów zwarciowych, lecz dopuszczalnymi czasami trwania zwarcia. Dla transformatorów trójfazowych olejowych produkcji krajowej dopuszczalne czasy trwania zwarcia wynoszą 2 s przy napięciach zwarcia 4,5%; 4 s przy 6% oraz 5,5 s przy napięciach zwarcia 7%.

3.1.3. Regulacja napięcia

Zmiany obciążenia sieci zasilających, o prawie regularnych przebiegach w ciągu dnia i ze stałą tendencją zmian w ciągu roku, powodują zmiany napięcia w poszczególnych punktach sieci. Aby utrzymać odchylenia napięcia zasilania w dopuszczalnych, zwykle kilkuprocentowych granicach, stosuje się zmianę przekładni transformatorów. W ten sposób można utrzymać stałe napięcie po stronie wtórnej transformatora przy zmianach napięcia zasilania lub uzyskać różne napięcia strony wtórnej przy stałym napięciu pierwotnym. Istnieje więc możliwość wyrównywania spadków napięcia występujących przy dużych zmianach obciążenia.

W jednym z uzwojeń transformatora, najczęściej wyższego napięcia, są wydzielone zwoje regulacyjne połączone z przełącznikiem zaczepów. W zależności od położenia przełącznika zmienia się liczbę zwojów czynnych, w wyniku czego przy stałej liczbie zwojów strony wtórnej uzyskuje się zmianę przekładni.