100e50

1‘ormy ¹ uświetnia speicjalnego D/iccko t (Aidno^cJAmi w uc/cniu ¹ię M Postawy wobec o$ćb nlepełnunpra

niepofnosprowmi

SubdjfKypkny «wdiy ptdogoęianrt

nauką interdyscyplinarną. co wynika £ korzysta■ Pedagogika specjalna jako nauka mu jasno nw z osiągnięć i prowadzenia wspólnych badań określone cele oraz działania.

dziedzinach. Pedagogika specjalna w szczegół- Przedstawione poniżej podziały systemu pedago-ny sposób podejmuje działania zmierzające do giki specjalnej ukazują zmiany zachodzące w teo-wysuwania wniosków z prow adzonych badań rii i praktyce tej nauki. Można uznać, iż systemy te naukowych oraz ich wdrażania w praktyce. Na przede wszystkim różnią się podejściem do pro-obecnym etapie staje się dziedziną przewidują¹ błemu niepełnosprawności. Następuje odejście od cą i zapobiegającą występowaniu niebezpie- systemu etykietyzującego na rzecz systemu podej-czeństw wynikających z transformacji syste¹ mowanych działań. Należy z tym wiązać odejście mów społecznych. Pedagogika specjalna nie od nazewnictwa zaczerpniętego głównie z nauk traci swojej tożsamości dzięki usytuowaniu medycznych. Określenie kierunku podejmowa-w naukach humanistycznych, obok filozofii    nych działań pozwala na humanistyczne podejście

(telcołogia. antropologia, aksjologia, prakse-    do człowieka nie jako pacjenta, ale - w rozumie-

ologia), oraz podjęciu współpracy z naukami niu personalistycznym - jako osoby, której od-często określanymi jako nauki z pogranicza mienność przejawia się w funkcjonowaniu, pedagogiki specjalnej, takimi jak medycyna. Ujęcie Z. Sękowskiej różni się od przed¹ psychologia, socjologia, prawo czy ekonomia,    stawionego na rycinie 20.2. schematu głównie

Pedagogika ogólna

Ofigofrenopeda-gogika (gr. oligos

- mały. phnn - Tyflopedagogika umysł) pedagogi¹ fa^r- typhlós- śle¹ ka dotycząca py) - pedagogika upośledzeń dotycząca upośle¹ umysłowych dzeń wzroku

Surdopedagogika

(tac surdus -    Pedagogika reso-

głuchy) - peda¹    cjalizacyjna - pe-

gogika dotycząca    dagogika traktu-

upośledzeń stu-    jąca o zaburzo-

chu i mowy    nym zachowaniu

na tle czynników organicznych i środowiskowych

Logopedia - dział pedagogiki specjalnej uwzględniający wady wymowy

Pedagogika terapeutyczna - pedagogika dotycząca kalectw i schorzeń prze¹

Pedagogika spe-

cjalna - teoria i praktyka wychowania jednostek upośledzonych

IMi 20.2. System pedagogiki specjalnej w ujęciu 0. liptowskiego bodkr opFKdwanle wtene®

podejściem do osoby poddawanej działaniom wspomagającym — w tym przypadku rehabilitacji - i umiejscowieniem tejże osoby w centrum podejmowanych działań. Istotną zmianą jest znaczące powiększenie zakresu zainteresowania pedagogiki specjalnej, które wynika ze zdefiniowania pedagogiki nie jako dziedziny de-fektologicznej, ale podejmującej specjalny system oddziaływań w zakresie nauczania i wychowania. W takim ujęciu istotą problematyki poruszanej przez pedagoga specjalnego nie jest zaburzenie, z jakim się styka, ale metody i techniki, jakim będzie się posługiwał w celu optymalnego uspołecznienia osoby poddanej oddziaływaniom. Takie ujęcie wynika przede wszystkim z indywidualistycznego podejścia do osoby, wobec której dostosowuje się oddziaływania w zakresie zaistniałej sytuacji oraz akceptacji tych działań przez nią.

120.3.2.1. Rehabilitacja dzieci upośledzonych umysłowo Przedmiotem rehabilitacji dzieci upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagogjki) „jest jednostka upośledzona umysłowo i proces jej rehabilitacji, obejmujący optymalny wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi pełnosprawnych”²’.

Obecnie najczęściej przyjmuje się kryterium oparte na Podręczniku diagnostyki i statystyki DSM-iy²². W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku (DC rewizja klasyfikacji obowiązuje od 1 stycznia 1980 roku) dokonano zmiany podziału klasyfikacji upośledzenia umysłowego na cztery stopnie.

Czynniki etiologiczne wpływające na wystąpienie u dziecka upośledzenia umysłowego można podzielić na:

Pedagogika ogólna

Pedagogika specjalna

Rehabilitacja dzieci upośledzonych umysłowo

Rehabilitacja dzieci niewidomych i słabowi-dzących

Rehabilitacja dzieci niestyszą-cych i stabosły-szących

Terapia wychowawcza dzieci hospitalizowanych i niepełnosprawnych ruchowo

Pomoc logopedyczna w procesie rehabilitacji

Resocjalizacja młodzieży niedostosowanej społecznie

Kształcenie dzieci

wybitnie zdol-    , . .

pyęjj    Korekcja fragmentarycznych

deficytów rozwojowych, utrudniających dzieciom uczenie się

Rycina 20.3. Ujęcie systemu pedagogiki specjalnej przez Z. Sękowską Źródło: opracowanie własne²³

1

²¹    Ibidem, s. 214.

²²    DSM-IV-Diagnostic and Statistical Manuał of Mentol Disorders Fourth Edition: Washington DC American Psychiatrie Association, 1994.

²³    Por. Z. Sękowska, Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Warszawa 1998.