104'09

70 Klnwylu i wUrypodnott

Tab 4. Wymiary odnouw* uę «lo opuu ayiuua »mocyta*ywecści oni charaktera (McOoatoy. IM, » 72)

NtafctOrzy badacze sugerowali. 12 czynniki wyłonione w badaniach McCro skeya nie mogą być odnoszone do wszystkich kategorii nadawców Oceny wiarygodności osób publicznych mogą być oparte na innych kryteriach ni/ oceny dotyczące na przykład nauczycieli McCroakey. Holdrldge I Toomh (1974), opracowując skalą wiarygodności dla wykładowców (Jako nadaw-ców komunikatów), ustalili, it badani studenci opierali swoje oceny nie n.i dwóch wspomnianych wyłej czynnikach, lecz na pięciu: c liarakter.to-warlyikoić,opanowanlą.tkatt awersja oraz kompetencje. Z koki w odniesieniu do prezenterów telewizyjnych programów informacyjnych Markham (1968) mulił istotność trzech podstawowych czynników rozsądny (logiczny), wldowlakowy (dynamiczny) oraz godny zaufania. Whitebcad natomiast (1968) podsumował wyniki badań, w których poszukiwano czynników składających się na wiarygodność i. rdwuM na podtfaww analiz własnych, doszedł do wniosku, a cecha U najlepiej może być opisana przez cztery następujące czynniki !• Godny zaufania (frustworthinesz): Dobry - Zly, Szczery - Nie-szczeń, Budzący zaufanie - Ntebudzący zaufania. Sprawiedliwy - Niesprawiedliwy

II. Profesjonalizm: Doświadczony - Niedoświadczony, Zachowuje *!« profesjonalnie - Zachowuje się nieprofesjonalnie.

III Dynamlcznoić: Agresywny - Potulny. Aktywny - Pasywny. IV. Obiekty er lam. Otwarty - Zamknięty. Obiektywny - Subiektywny Czynnik I odnosi ssą do moralnych cech nadawcy i decyduje o tym. czy zostanie on uznany za człowieka dobrego Czynnik U dotyczy spraw związanych ze znajomością przedstawianego tematu. Czynnik III wiąże się ze sposobem prezentacji trwa. Czynnik IV natomiast uwzględnia stopień bezstronności i gotowość do rzetelnego rozwalenia kontrargumentów Przedstawione badania pozwoliły na weryfikację spekulacji teoretycznych dotyczących charakterystyki wiarygodności oraz na lepsze poznanie tą) cechy Pomogły równlet w wyborze kryteriów przydatnych do konstruowania skal mierzących wiarygodność. Niestety nie motta na ich porta a-wie stwierdzić, jakimi wskazówkami terowali ** badani, dokonując swych

ocen Innymi słowy, nie wiadomo, jakie zachowania wpłyńmy na dokona-ne oceny Wiadomo jedynie, U przedstawienie nadawcy jako eksperta loaoby .moralnie poprawnej" podnoallo jego wiarygodność I tyra samym potęgowało oddziaływanie perswazyjne. Można jednak przypuszczać, te ocsny dotyczące choćby dynamlcznoścl czy obiektywizmu musiały wynikać z Innych wskazówek uli te podane wylej. Również spostrzegany profesjonalizm i wzbudzane zaufanie mogły być po części spowodowane nie tylko informacjami wstępnymi dotyczącymi nadawcy, ale takie Jego zachowa-nlem podczas wystąpienia Dlatego warto zastanowić się, Jakie rodzaje zachowań wpływają na formowanie ocen dotyczących wlarygodnofd, oraz ustalić, w jaki sposób dochodzi do tworzenia się osądu na jej temat.

/.NAK1 NIEJĘZYKOWE l PARA JĘZYKOWE A WIARYGODNOŚĆ

Kulanie związków pomiędzy znakami niejęzykowyml a wiarygodnością, perswazją i kłamaniem można podzielić na dwa podstawowe typy. badanie zachowań niejęzykowych, prezentowanych przez nadawców w różnych kontekstach sytuacyjnych związanych z przekonywaniem, kłamaniem oraz wiarygodnością; badanie reakcji odbiorców na zachowania prezentowane przez nadawców w wymienionych wylej kontekstach (Miller I Burgoon, 1982) W niektórych badaniach obie perspektywy występują jednocześnie. Najważniejsze badania oraz sformułowane na Ich podstawie wnioski zostaną teraz omówione.

w wielu eksperymentach (zob. Burgoon i In., 1996) wykazano, Iź powodzenie komunikacji perswazyjnej zależy nie tylko od jakości I siły utytych argumentów. Zależy ono również od sposobu podania informacji, ieśil solidne argumenty poparte zostaną tzw. mocnym przekazem, efekt perswazyjny będzie największy. Przy słabych argumentach sposób ich po dawania nie odgrywał znaczącej roli ł w efekcie nie odnotowano istotnych zmian w postawach. Wyjątek stanowiła prezentacja słabych argumentów przy pomocy mocnego przekazu dźwiękowego (głos odtwarzany z taśmy audio). W tym przypadku efekt korkowy był lepszy niź wtedy, gdy słabe argumenty przedstawiane były za pomocą słabego przekazu wokalnego. Przez mocny przekaz rozumiano w omawianych badaniach wykorzystanie zmiennej modulacji głosu, płynności mówienia, odpowiedniego utycia gestów oraz kontaktu wzrokowego.

Warto zaznaczyć, iż istnieje kilka równie dobrych sposobów czy stylów prezentacji, w eksperymentach przeprowadzonych przez PearceM I współpracowników (zob. Burgoon. 1978; Burgoon I ta . 1996) zidentyfikowano w odniesieniu do przekazu para językowego przynajmniej dwa takie Myta; konwersacyjoyl dynamiczny.Stylkoowmagijny duraktefyzn-