119

3.3. APARATY NISKIEGO NAPIĘCIA

Największe różnioe występują w budowie łączników elektroenergetycznych dlatego, że są wykorzystane różne zjawiska do gaszenia łuku elektrycznego w łącznikach niskiego i wysokiego napięcia. Występuje ponadto duża różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych łączników niskiego napięcia, ze względu na bardzo różne wartości prądów znamionowych, od pojedynczych amperów do kilku tysięcy amperów, różne wartości prądów wyłączalnych, trwałości mechaniczne i łączeniowe, znamionowe częstości łączenia i in.

Klasyfikacja łączników niskiego napięcia może być dokonana na podstawie różnych kryteriów podziału. Ze względu na budowę i sposób rozwiązania napędu, warunkujące również inne podstawowe parametry łączników, rozróżnia się łączniki ręczne i samoczynne.

W łącznikach ręcznych załączanie i wyłączanie dokonuje się ręcznie przez układ dźwigni napędu. Rozróżnia się:

—    łączniki izolacyjne,

—    łączniki robocze (rozłączniki).

Łączniki izolacyjne nie mają komór gaszeniowych i nie są przeznaczone do przerywania prądów, stąd czynności łączeniowe dokonywane tymi łącznikami powinny być realizowane w stanie bezprądowym. W stanie otwartym łączniki zapewniają widoczną i bezpieczną przerwę izolacyjną.

W napędach rozłączników stosuje się silne sprężyny i migowy układ przerzutowy, przez co uzyskuje się znaczne prędkości rozchodzenia się styków, niezależnie od prędkości ruchu dźwigni. Łączniki te mają proste komory gaszeniowe, zwykle z płytkami metalowymi; wyzyskuje się niekiedy również zjawisko elektromagnetycznego wydmuchu łuku. Zdolność wyłączalna rozłączników w obwodach rezystancyjno-indukcyjnych, przy znacznych wartościach współczynników mocy, jest równa lub nieco większa niż prąd znamionowy ciągły. Niektóre konstrukcje rozłączników w stanie otwartym zapewniają widoczną i bezpieczną przerwę izolacyjną, przez co spełniają również rolę łączników izolacyjnych.

Łączniki samoczynne to dwie podstawowe konstrukcje:

—    łączniki zwarciowe (wyłączniki),

—    łączniki stycznikowe.

Wyłączniki (rys. 3.33) są to łączniki przeznaczone do załączania i wyłączania prądów roboczych i zwarciowych. W zależności od rodzaju zastosowanego napędu załączanie może odbywać się w sposób ręczny lub samoczynny. Wyłączenie może być dokonane w sposób ręczny lub być wywołane działaniem dowolnego z wyzwalaczy (przekaźników), reagujących na zmianę wartości różnych wielkości fizycznych, takich jak prąd, napięcie, ciśnienie, temperatura itp. Wyłączniki mają co najmniej dwa wyzwalacze: elektromagnetyczny (zwarciowy) i termiczny (przeciążeniowy). Niektóre wyłączniki, zwłaszcza na większe wartości prądów znamionowych, mogą być dodatkowo wyposażone w:

—    wyzwalacze (przekaźniki) podnapięciowe (zanikowe),

119