1

ROZPRAWY

Studia Philosophiae Christianae

UKSW

41(2005)1

MIECZYSŁAW BOMBIK Instytut Filozofii UKSW

NOWY EKSPERYMENTALIZM A WARTOŚĆ EKSPERYMENTALNEGO UZASADNIENIA W NAUKACH EMPIRYCZNYCH

1. Wstęp. 2. Dotychczasowy („stary”) eksperymentalizm. 2.1. Eksperyment. 2.2. Przedmiot - zjawisko - obserwacja. 2.3. Eksperymentalizm „naiwny”. 2.4. Fakty istotne. 2.5. Reguły eksperymentalnego postępowania. 2.6. Historyczne przykłady. 2.7. Eksperymentalne rezultaty a teoria. 2.8. Status naukowego poznania. 3. Obiektywność eksperymentalnych rezultatów według nowego eksperymen-talizmu. 3.1. Podstawowy metodologiczny postulat (punkt wyjścia). 3.2. Rozszerzenie postulatu. 3.3. Pozytywna funkcja nieudanego eksperymentu. 3.4. Osiągnięcia i perspektywy rozwoju nowego eksperymentalizmu.

1. WSTĘP

Za twórcę nowego kierunku we współczesnej teorii i metodologii nauk empirycznych, który powstał na początku lat 90-tych XX wieku, uważa się R. Ackermanna¹. Kierunek ten, jak akcentuje I. Hacking², próbuje pokazać, że opartych na doświadczeniu teorii przyrodniczych nie można bez reszty sprowadzić, jak chcą krytycy wartości eksperymentu w poznaniu naukowym, do subiektywnego punktu widzenia, do psychologicznych, historycznych, czy społeczno-ekonomicznych uwarunkowań. Nowy eksperymentalizm wskazuje na takie właściwości, elementy, czy momenty badań doświadczalnych, które pozwalają eksperymentalne wyniki uważać za real-

1

   Por. R. Ackermann, The New Experimentalism, Britisch Journal of the Philosophy of Science 40(1989), 185-190.

2

   I. Hacking, Einfuerung in die Philosophie der Naturwissenschaften, Philipp Reclam, Stuttgard 1996,10. W tym Wprowadzeniu do filozofii nauk przyrodniczych Hacking przedstawia ponadto pionierskie osiągnięcia przedstawicieli nowego eksperymentalizmu.