3

149

149

_______{___} „„ aicagttumeine ciężaru dowodu³⁸ (onus pro-

Ciężar dowodu określa dwie kwestie: kto powinien przed-- •    •    ' ‘ ‘    v sensie subiektywnym, formalnym)

lionin --’

,1« niewątpliwie w tej kwestii inicjatywa powinna być pozostawiona przede wszystkim stronom. Z tego to powodu w prawic procesowym tak ważną role odgrywa zagadnienie    ‘    •

stawić dowody (ciężar dowodu w

_or„z, kto poniesie ryzyko meudowodnienia (non li_mi) określonych twierdzeń (ciężar dowodu w sensie obiektywnym, materialnymi W postępowaniu cywilnym zgodnie z art. 6 k.c. ciężar „dowodnie-liia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sens tej formuły można w najprostszy sposób objaśnić tak: Jeśli strona wywodzi określone skutki prawne (np. roszczenia) z określonej normy prawnej, to powinna udowodnić fakty od których ta norma uzależnia nastąpienie tych skutków prawnych. Jeśli więc art. 415 k.c. mówi, iż obowiązany do naprawienia szkody jest ten, kto wyrządził szkodę ze swojej winy, to tym samym występujący z roszczeniem odszkodowawczym jest obciążony dowodem wystąpienia szkody i winy drugiej strony (także związku przyczynowego między działaniem sprawcy a wystąpieniem szkody). Jeśli bowiem fakty te nie zostaną ustalone lub będą budzić wątpliwości (non liquet), to jego roszczenie zostanie oddalone. Strona nie związana ciężarem dowodu nie musi natomiast dowodzić ani faktu, że szkoda nie nastąpiła ani swojej niewinności. Wszystkie bowiem wątpliwości związane z twierdzeniami o faktach sprawy rozstrzyga się na jej korzyść, a to w myśl zasady in dubio pro reo. W pewnych jednak wypadkach ustawa przerzuca ciężar dowodu na drugą stronę. Czyni to zwykle za pośrednictwem domniemań prawnych³⁹. Wspominaliśmy tutaj o domniemaniu dobrej wiary. Innym przykładem domniemania prawnego może być domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa (art. G2 k.r.o.). Wobec tego, że dobrą wiarę i pochodzenie dziecka z małżeństwa się domniemywuje, osoba powołująca się na te fakty nie musi ich do-³⁸Lech Morawski: Ciężar dowodu, Studia Cywilistyczne 1982/32.

³⁹Lech Morawski. Domniemania a dowody prawnicze, Toruń 1981.