4

/

.o/łacznc: albo. bąd>, lub, czy; np : Poproś kawę albo herbatę.

-wynikow-ę: więc. toteż. zatem, dlatego: np Jestem chory , dlatego nic wy chodzę z domu.

Zdania złożone podrzędnie:

Składają się ze zdania nadrzędnego (określanego) i zdania podrzędnego (określającego). Zdanie podrzędne jest odpowiedzią na pytanie po wy powiedzeniu zdania nadrzędnego.

Można wyodrębnić następujące rodzaje zdań podrzędnych w wypowiedzeniach podrzędnie złożonych:

•    podmiotowc-

•    odpowiada na pytanie kto? co?

np : Niech się przy zna ten. kto ukradł pieniądze.

•    orzecznikowe-

•zastępuje orzecznik zdania nadrzędnego.

•odpowiada na pytania: jaka/jaki jakic jest? kim był? kim stal się? kim został? np.: Pies jest dla nas tym. czym dla innych łudzi najbliższa rodzina

-    dopełnicniowc-

•    zastępuje dopełnienie zdania nadrzędnego.

•odpowiada na pytania przypadków zależnych, np : Mama powiedziała, żebym wyszedł po cukier.

-    przydawkowc-

•odpowiada na pytania: jaki? który? czyj? ile? np.: Znam tego człowieka, którego minęłam na ulicy.

-    okolicznikowc -

•zastępują okoliczniki zdania nadrzędnego.

•odpowiadają na pytania okoliczników,

•wyróżniamy następujące rodzaje podrzędnych zdań okolicznikowych:

-miejsca- charakterystyczne łączniki to: gdzie, dokąd, np.: Pójdziemy, gdzie nas oczy poniosą.

-czasu- charakterystyczne łączniki to: kiedy. gdy. zanim, dopóki, np.: Zrobię zakupy, zanim spadnie deszcz -sposobu- charakterystyczne łączniki to: jak. jakby, np : Postaram się zrobić to tak. jak najlepiej potrafię.

•stopnia i miary- charakterystyczne łączniki to: im.... tym np : Im szybciej wyjdziemy, tym szybciej uda się to załatw ię.

-celu- charakterystyczne łączniki to: by. aby. żeby. np.: Otworzył parasol, żeby nic zmoknąć.

-przyczyny- charaktery styczne łączniki to: bo. ponieważ, gdyż. bowiem, dlatego, że. np : Nic mogę teraz rozmawiać, bo jestem w pracy -warunku- charakterystyczne łączniki to: jeżeli, jeśli, gdyby, np : Kupię ci psa, jeśli nauczysz się o niego dbać.

-przyzwolenia- charakterystyczne łączniki to: choć. chociaż, mimo źc. np.: Wziął udział w dzisiejszym moczu, mimo że jest kontuzjowany.

W zdaniach podrzędnie złożonych często występują imiesłowowe równoważniki zdań! np.: Skonsultowawszy się ze współpracownikami, zaprezentowała gotowy projekt.

Stojąc na przejściu dla pieszych, spostrzegł nisko lecący helikopter

7)

8)

temat fleksyjny- część wy razu powtarzająca się podczas odmiany i wspólna dla wszystkich form.

końcówka ńcksyjna- część wyrazu, która zmienia sic podczas odmiany (deklinacjlkoniugacji) i wskazuje na przypadek

analiza fłcksyjna- polega na wyodrębnieniu w formie odmieniającego się wyrazu tematu i końcówki ficksyjncj.

r/a>nwnik

W /daniu może pełnić funkcje:

•orzeczenia: Książka leży na stole.

•podmiotu: Biegać jest przyjemnie.

-przydawki: Słońce wschodzące na horyzoncie.

•okolicznika: Muszę napisać wiersz.

C* w.wpihi ,‘ktti ■ m.\ /ii;

osobowe • odmieniają się przez osoby, liczby, czasy, tryby , strony np.: l ata ie obiad, nieosobowc - należą do nich: -bezokoliczniki- np : chodzić, mówić.

•formy bezosobowe- np.: mówiono, malowano.

przechodnie- tworzą stronę bierną, np.: lać - być lanym . nicprzcchodnie- nic tworzą strony biernej, np. śpiewać głośno, dokonane- np.: ugotować, namówić, wyjść, niedokonane- np,: chodzić, tańczyć

Od czasowników- twnr/y się imiesłowy,_t.k(6ręd/iclimyjsa: przymiotnikowe

CAnne -ącv -ąca' -ącc (np. piszący, pisząca, piszące)

bierne—nv/ -ony -ty -ęty (np. gotowany, nauczony, pity. wyciągnięty)

przysłówkowe

współczesne -ąc (np. chcąc)

uprzcdnic-wszy -bzy <np. poją wszy. poniósłszy)

Imiesłowy przy miotnikowe bierne tworzymy tylko od czasowników przechodnich.

Imiesłowy przymiotnikowe czynne i przysłówkowe współczesne tworzymy tylko od czasowników niedokonanych. Imiesłowy przysłówkowe uprzednie tworzymy tylko od czasowników dokonanych.

(-Vąso>spifa.^dmicniąią się.PLtfZ: