439

tworzone nazwy o tej strukturze za pomocą formantu -owicz (dziatkowicz), często o charakterze żartobliwym, np. kametowicz, talonowicz.

W wielu wypadkach zniesiona jest różnica między relacją posiadania i aktywnego stosunku do obiektu (dziatkowicz ‘posiadacz działki’ i ‘uprawiający działkę’), posiadaniem i aktywnością w miejscu nazwanym podstawą (straganiarz ‘posiadacz straganu’ i ‘sprzedający na straganie’), posiadaniem i zamiłowaniem (psiarz ‘posiadacz psa’ i ‘amator psów’).

(8)    Nazwy amatorów SUB.„_m, (OB)

Relację zamiłowania względem przedmiotu nazwanego podstawą komunikuje przede wszystkim formant -arz licznie poświadczony i derywujący nowe formacje tego typu, np. herbaciarz, kawiarz, karciarz, babiarz, kobieciarz, grzybiarz. W większości są to nazwy subiektów lubiących wykonywać pewne czynności na obiektach: grzybiarz ‘ten, kto lubi zbierać grzyby’, karciarz ‘lubiący grać w karty.’ itp. Możliwe są też derywaty od abstraktów: anegdociarz ‘lubiący opowiadać anegdoty’, efekciarz ‘lubiący wywoływać efekt’, kawalarz ‘lubiący robić (opowiadać) kawały’. Wyjątkowo relacja ta wyrażana jest przez formant -owicz: kąpielowicz ‘amator kąpieli’, ałe i ta formacja może być rozumiana po prostu jako ‘ten, kto zażywa kąpieli’ (por. s. 441).

(9)    Nazwy zwolenników (lub przeciwników) pewnych idei, poglądów itp. SUB_conf (OB)

Stanowią dużą grupę, niemal nieograniczenie powiększaną, derywatów od abstrakcyjnych nazw, poglądów, kierunków zawierających najczęściej element -izm, np. komunista <- komunizm, ateista <— ateizm, rasista *- rasizm, integrysta <- integryzm. Ponieważ najczęściej podstawowy rzeczownik jest motywowany nazwą własną twórcy kierunku (heglizm *- Hegel, marksizm «- Marks, maoizm «- Mao) lub nazwą zjawiska charakterystycznego dla kierunku (rasizm <— rasa, rygoryzm <— rygor, idealizm *- idea), derywaty z formantem -ista są na ogół dwumotywacyjne: rasista <— rasizm, rasa; rygory sta <- rygoryzm, rygor-, marksista <— marksizm, Marks. Nieliczna grupa derywatów motywuje się wprost przez nazwę własną twórcy kierunku (miczu-rinowiec), co najczęściej wyrażane jest za pomocą formantu -czyk: pilsudczyk, towiańczyk. Ten typ zawężony jest przede wszystkim do derywowania uczestników niektórych akcji wojskowych, związanych z nazwiskiem dowódcy: hubalczyk, hallerczyk, napoleończyk.

Nieostra jest granica między omawianymi derywatami i nazwami nosicieli cech: jeśli podstawowy rzeczownik oznacza nie zespół poglądów, ale postawę, zespół cech charakterystycznych, wówczas derywat nazywa nosiciela tych cech, np. optymizm -» optymista, pesymizm -* pesymista, racjonalizm -* racjonalista, cynizm -» cynik, sadyzm -> sadysta, egocentryzm -* egocentryk. Pogranicze stanowią: realizjn -» realista ‘ten, kogo cechuje realizm’, ‘zwolennik realizmu’, podobnie humanizm -* humanista, hedonizm -» hedonista itp.

Pewnym kryterium odróżniającym nazwy zwolenników od nazw nosicieli cech jest możliwość utworzenia formacji prefiksalno-sufiksalnej z elementem anty -, oznaczającej przeciwnika idei, typu: antykomunista ‘przeciwnik komunizmu’, antyrygorysta ‘przeciwnik rygoryzmu’, antyfaszysta ‘przeciwnik faszyzmu’, ale nie 'antycynik czy 'antyegocentryk.

439